Başlarda, Küba Devrimi sürrealistlerin tam desteğini aldı. Öyle ki, Fransız sürrealist topluluğunun pek çok üyesi ve Michel Leiris, Georges Limbour, Aimé Césaire ve Pierre Naville de dahil olmak üzere kimi eski sürrealistler 1967 senesinde Havana’da gerçekleşen Kültür Kongresi’ne coşkuyla katıldılar. 1968 senesinde Küba hükümetinin Sovyetlerin Çekoslovakya işgalini kınamayı reddetmesi üzerine ise hayal kırıklığına uğradılar. Aşağıdaki destek metni ilk olarak La Brèche: Action surréaliste dergisinde (sayı 7, Aralık 1964) yayınlanmıştır.
İçinde bulunduğumuz 1964 yılı itibariyle sürrealizm, geçmiş başarılarıyla ve genişleyen izler-çevresiyle övünmeye her zaman olduğundan da az meyillidir.
Dünyayı dönüştürmek asli bir görevdir: Geleneksel değerlerin temeli ve somutlaşması olan ve bu değerleri güvence altına alan ekonomik yapılar yerli yerinde durduğu müddetçe hiç bir hedefe ulaşılamaz. Yine de, geçici olarak bile olsa bunu mücadelenin yegâne tatbik noktası olarak kabul etmek yeniden marazi bir konformizmi teşvik etmek anlamına gelir; ki bu da ancak zahmetsiz ve kolay bir tatmin sağlar. Dahası, bir ihtiyaçlar hiyerarşisini varsayar ve dolayısıyla, insana, güçlerine ve arzularına ilişkin olarak da kaçınılmaz biçimde yüzlerce yıllık esaretten tevarüs etmiş bir tanımı temel almış olur.
Bize ulaştığı haliyle kültür –20. yüzyılın katkıları da dahil olmak üzere– niceliksel bir birikimden ibarettir ve maksadı da en iyi ihtimalle insanlığın yabancılaşmasını muhafaza eden sabit bir çerçevede duyumun inceltilmesidir. İnsanlığın zincirlerini parlatmaktan duyduğu memnuniyetin dökümünden oluşan bir mirasın sorgusuz sualsiz olumlanması kabul edilemez. İfadenin tarihinin yoluna döşenmiş tozlu anıtların bizim için Sade ya da Lautréamont’unki gibi uzun aralıklarla haykırılan istisnai çığlıklar kadar değeri yoktur. Kılıçlarla kaynaşmış alevlerdir bunlar, o muhteşem dağınık toplumun büyüleyici görüleri; işte buradan başlamak gerekir duyarlılığı baştan aşağı yeniden şekillendirmeye.
Dünyayı yöneten Batı kökenli politik-ekonomik düzen, insanlığın sömürüsü üzerine kurulu toplumsal ilişkilerin koşullarını oluşturmakla kalmadı, aynı zamanda, muhalif olabilecek olan her şeyi düzenin çıkarlarına hizmet edecek şekilde içermeyi ve bir zamanlar indirgenemez olanı uzun süre perdelemeyi başaran bir zihin yapısı meydana getirdi.
Sürrealizm bugün belki de her zamankinden daha kusursuz ve net bir şekilde şimdiye kadar kazanılmış zaferleri nihai devrimci sonuçlarına götürmenin peşindedir.
Sürrealizm gelecek olan insanlığın neye benzeyeceğini tarif etmeye ya da gelecekte var olacak bir cennetin manzarasını betimlemeye çalışmaz. Dileği, yarının insanlarının yabancılaşmış çağdaşlarımızdan farklı olması yönündedir. Bu hedefe ulaşmak için mevcut toplumsal biçimlere karşı çıkmak ve onları eleştirel bir analize tabi tutmak şarttır; haddinden uzun bir süredir baskıya boyun eğmekten ötürü bireyin bünyesinde gücül [virtuel] bir halde hapsolmuş her şeyin güçlü bir biçimde akmaya başlaması da ancak böyle sağlanabilir. Marx’ın ve Freud’un ideali ve hedefi de bu değil miydi?
Wilfredo Lam, El Tercer Mundo (Üçüncü Dünya), 1965
Hakiki bir devrim toplumsal ve bireysel olarak insanlığı topyekûn dönüştürmelidir. Kapitalist ekonomik yapıları ortadan kaldırıp eski toplumdan devralınmış kaidelere –işin kutsal addedilmesi, türün devamı adına aşkın feda edilmesi, kişilik kültleri, propagandacı rolüne indirgenen sanatçının memurlaştırılması, vesaire– göre hüküm sürecek bir başka sınıfı iktidara getirmek yetmez.
Sahici bir devrimin düşüncenin serbest kullanımından ya da her tür sekterliği dışarıda bırakan sanatsal bir faaliyetten korkacak hiçbir şeyi yoktur. Yaratma özgürlüğünü savunan bir devrim Termidor’suz bir devrim olacaktır.
Sürrealizm, Küba Devrimi, Sierra Maestra dağlarındaki hayranlık uyandırıcı ayaklanma, Küba halkının özgürlük mücadelesi ve Kübalı entelektüellerin ve sanatçıların her tür dogmatizme karşı yürüttükleri muhalefet vesilesiyle bu kardeş harekete saygılarını sunar.
Gücü ve koşullar elverdiği ölçüde, kavrayışın ve duyarlılığın kökten bir şekilde yeniden yapılandırılması hedefiyle kapitalizmin ideolojik ve manevi değerlerinin tasfiyesi için uğraşan sürrealizm, çok daha şiddetli ve tehlikeli bir bağlamda aynı hedef uğruna mücadele eden Kübalı devrimci sanatçılarla dayanışma içinde olduğunu beyan eder.
Sürrealizm her zaman kendi alanında isyanın katalizörü olmak istemiştir ve bu özlem, politik alanda, Küba Devrimi’nin temsil ettiği şeyle örtüşür. Devrim anları arasındaki iletken tel olmayı ve bu anların süreç içerisindeki konumlarını hiç bir kafa karışıklığına yer vermeyecek şekilde belirlemek suretiyle aşılmasını amaçlar; ve bu alandaki referansı da ilerlemenin yegâne etmeni olan kadir-i mutlak arzudur.
Aşk ve şiir, en nihayetinde içinde barınılabilir olan bir evin eşiğidir.
1964 Yazı
“The Example of Cuba and the Revolution: A Message From the Surrealists to Cuban Artists and Writers”, Surrealism Against the Current, s. 126-128.