/ Pasajlar / Sanat ve Lüks

Zenginler çirkin evlerde yaşamak zorunda değiller ama bakıyoruz, öyle yerlerde yaşıyorlar ... Zengin olmayanlar sahte bir lüks görüntüsünün peşindeler, zenginler ise neredeyse kendilerine hakaret sayılabilecek denli bayağı bir gösterişin ... Peki, nasıl yapsak da doğru dürüst evlere kavuşsak? Bana kalırsa, bunun yolu –kendi aramızda halk sanatını yaratmanın yolu– yalın bir hayat yaşamaktan geçiyor. Sanata en büyük düşman lükstür; sanat onun atmosferinde barınamaz.[1]

[...]

Halk sanatına veya herhangi türden bir sanata sahip olacaksak, her şeyden önce lüks denen bu şeyden tamamen kurtulmamız gerekir; lüks, sanatın yerine geçer, onun sahte ikamesidir; o kadar ki, kimi ahmaklarca sanat zannedildiği bile olur: İnsan alın terinin ilahi tesellisi, gün be gün icra edilen zorlu yaşama sanatının dokunaklı hikâyesi olduğu sanılır. Oysa bana göre ne sanat ne de haysiyet, hayatın hiçbir alanında, lüksle birarada yaşayamaz.

[...]

Biz varlıklılar, sanatı eğlencelik bir şey olarak değil insan hayatı için zorunlu bir şey olarak, onun özgürlüğünün ve mutluluğunun göstergesi olarak seven bizler, yapacağımız en iyi iş insanların hayat koşullarını iyileştirmektir … Emek hakkında öne sürdüğüm iddiayı biraz değiştirerek tekrar ediyorum … : İnsan emeği, üretilmeye değer olmayan hiçbir şeye, veya üretilmesi için üreticisinin küçük düşmesini gerektiren hiçbir şeye hasredilmemelidir.

[...]

Zayıfların emeğinin güçlülerce yağmalanması … Bu sistem, tabiatı gereği sanata, yani hayattaki mutluluğa zararlıdır. Günümüzde insanların hayatlarını iyileştirmek adına ne yapılıyorsa, yapılmaya değer ne yapılıyorsa, bu sisteme ve onun kaidelerine rağmen yapılıyor; ve hepimiz, en azından içten içe, bu sistemin insanlığın tüm ulvi hedeflerine aykırı olduğunu kabul ediyoruz.[2]

Yakında İletişim Yayınları sanathayat dizisinden yayınlanacak Aforizmalar: Sanat–Hayat başlıklı derlemeden alınmıştır.