Zaha Hadid'in 2022 Dünya Kupası için tasarladığı stadyumun modeli. Foto: AFP/Getty
Katar’ın 2010 yılında 2022 FIFA Dünya Kupası’na ev sahibi seçilmesinin ardından, ülkede hummalı bir inşaat faaliyeti başladı. Fakat ülkenin çağdaş sanat alanındaki ‘parlak’ atılımlarının perde arkasında yoğun sansür ve insan hakları ihlalleri olması gibi, spor alanındaki bu atılımın arka planında da işçi ölümleri var. Katar’ı Dünya Kupasına hazırlamak için başlatılan inşaat çalışmalarında 2010 yılından bu yana çoğu Hint olmak üzere 1000’e yakın göçmen işçi hayatını kaybetti. Katar’da halihazırda 1,2 milyon göçmen işçi çalışıyor.
Guardian'ın haberine göre, Katar’daki Hindistan elçiliği ölen işçilerin kimliği, ölüm sebepleri veya çalıştıkları yer konusunda açıklama yapmıyor. Fakat geçen yıl hayatını kaybeden 185 Nepalli işçiyle ilgili listeler analiz edildiğinde, büyük çoğunluğunun ani kalp krizi ve işyeri kazaları sonucu öldüğü ortaya çıkıyor.
Uluslararası Af Örgütü’nün Kasım ayında yayınladığı rapora göre işçiler çok ağır koşullar altında, günde 12 saat çalışıyor ve son derece bakımsız, aşırı kalabalık barınma yerlerinde kalıyorlar. Göçmen işçilerin çoğu işe alınmak için aracılara büyük paralar vererek daha çalışmaya başlamadan yüklü bir borç altına giriyor. Katar da dahil Körfez ülkelerinin hepsinde göçmen işçilerin ülke içinde çalışması “kefalet” denen sistemle denetleniyor. Buna göre, bir göçmen işçinin çalışabilmesi için ülke içinde bir “kefili” olması gerekiyor; genellikle işveren olan bu kefil, işçinin vizesine el koyuyor ve bundan böyle işçinin akıbeti tamamen işverenin elinde oluyor. İşverenlerin ve taşeron şirketlerin insafına kalan çoğu işçi, hiçbir ücret almadan, zorla çalıştırılıyor.
Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC), kefalet sisteminde köklü düzeltmeler yapılmadığı takdirde Dünya Kupası’nın açılışına kadar 4000 işçinin hayatını kaybedebileceğini açıkladı. FIFA yönetimi ise, Katar hükümetini işçilerin çalışma koşullarının düzeltilmesi konusunda uyarmakla yetiniyor, bütün bu ölümlere rağmen ülkenin Dünya Kupası ev sahipliği statüsünde bir değişiklik olmadığını açıklıyor.
2022 Dünya Kupası hazırlıklarında en çok öne çıkan proje, tasarımını Zaha Hadid’in üstlendiği dev stadyum. Irak asıllı yıldız mimar Hadid’in Katar’daki işçi ölümleri hakkındaki yorumu ise, Katar şeyhlerinin ‘kefil’ olduğu Damien Hirst ve Takashi Murakami gibi çağdaş sanatın yıldızlarının yaklaşımlarını aratmıyor: “Bu benim değil, Katar hükümetinin problemi. Ona bakarsanız Irak’taki ölümler beni daha fazla ilgilendiriyor, ama ne yapabilirim? Bir mimar olarak bu benim işim değil.” [EG]