Dilsel göstergeler ile plastik öğelerin ayrılması, andırma ile olumlamanın eşdeğerliği: Bu iki ilke klasik resimdeki gerilimi oluşturuyordu, çünkü ikinci ilke, dilsel öğenin kati bir şekilde dışlandığı bir sanat formuna söylemi yeniden sokuyordu (olumlama, ancak sözün bulunduğu yerde var olabilir). Klasik resmin, kendini bir yandan tamamen dilin dışında oluştururken, bir yandan da konuşması –hem de durmaksızın konuşması– bundandı; söylemsel bir mekâna sessizce kurulmuş olması bundandı; kendi altında, göstergeler ile imge arasındaki bağları yeniden tesis edebileceği bir tür ortak zemin sunabilmesi bundandı.
Magritte, sözel göstergeler ile plastik öğeleri birbirine düğümler; ama bunu yaparken, ikisini de önceden var olan bir yerdeşliğe [isotopism] göndermez. Andırmanın sessiz sedasız sırtını yasladığı olumlayıcı söylem temelinin kıyısından dolanır, ve saf benzerlikler ile olumlayıcı olmayan sözel ifadeleri, yönünü şaşırmış bir hacmin ve haritalanmamış bir uzamın dengesizliği içinde karşılıklı oyuna sokar. Bu bir pipo değildir’de bir anlamda formülasyonu verilmiş bir işlemdir bu.
1.İmge, metin, andırma, olumlama ve bunların ortak zemininin aynı anda görünür şekilde bulunduğu yerde bir kaligram kullan.
2. Sonra aniden kaligramı yar, ânında bileşenlerine ayrılsın ve kaybolsun, ardında bıraktığı tek iz kendi yokluğu olsun.
3. Söylemin kendi ağırlığı altında çökmesini ve harflerin görünür biçimine bürünmesini sağla – çizilmiş oldukları ölçüde, belirsiz, müphem bir ilişki içine giren, çizimin kendisiyle karışan harfler. Ama ortak zemin işlevi görebilecek hiçbir alan olmasın.
4. Öte yandan, benzerliklerin kendi kendini çoğaltmasını, kendi sislerinden doğup kendilerinden başka hiçbir şeye göndermedikleri bir havaya sonsuzca karışmalarını sağla.
5. İşlemin sonunda, tortunun renk değiştirdiğini, siyahtan beyaza geçtiğini, mimetik temsilde sessiz sedasız gizlenen “Bu bir pipodur”un, deveran eden benzerliklerin “Bu bir pipo değildir”ine dönüştüğünü açık ve net biçimde teyit et.
“Nonaffirmative Painting”, This is not a Pipe içinde, çev. James Harkness (Berkeley ve Los Angeles: University of California Press) s. 53-54. Özgün eser: “Peindre n’est pas affirmer”, Ceci n’est pas une pipe, 1973.