Paris Sanatçılar Federasyonu Manifestosu

Paris Komünü ilk büyük ölçekli sosyalist yönetim denemesiydi. Düzenli Fransız ordusunun Paris’i terk etmesi üzerine Ulusal Muhafızlar bünyesinde örgütlenen radikal işçiler ve zanaatkârlar 18 Mart 1871’de şehrin kontrolünü ele geçirdiler. Bundan birkaç gün sonra seçilen Komün konseyinin ilk işi atölye ve işletmelerin yönetimini işçilere devretmek; ölüm cezasını ve zorunlu askerliği yürürlükten kaldırmak; kilise ve devlet işlerini birbirinden ayırmak ve bir tür sosyal güvenlik ağı ve emeklilik sistemi tesis etmek oldu. Devrimci ve demokratik Komün günleri, sıradan işçiler tarafından geliştirilen yepyeni kent yönetim biçimlerine tanıklık etti.  

Bu, sanat alanına yönelik tamamıyla farklı bir yaklaşım geliştirmeyi de gerektiriyordu. Aralarında Gustave Courbet ve daha sonraları Enternasyonal Marşı’nı yazacak olan Eugène Pottier’nin de bulunduğu, Paris civarından gelen bir grup sanatçı, ressam, heykeltıraş ve süsleme sanatçısı 15 Nisan 1871’de biraraya gelerek bunun nasıl bir yaklaşım olması gerektiği konusunda kafa yordular.

Sanatçıların önerileri oldukça açıktı: Sanat, sanatçıların denetimine bırakılacaktı; sanat ve kültür hakkı tanınacaktı. Hepsinden önemlisi, 15 Nisan’da biraraya gelen sanatçılar, sanatın neden neredeyse yalnızca devlet erkânı ve hali vakti yerinde olanlar tarafından faydalanılabilen bir şey olduğunu sorguladılar. Bu sanatçıların kurduğu federasyon, herkesin güzellik içinde yaşama ve çalışma hakkı olduğunu savunuyordu. Ortak Lüks: Paris Komünü’nün Siyasi Muhayyilesi kitabının yazarı Kristin Ross bunun önemini şu sözlerle ifade ediyor:    

Bu, mütevazı, hatta ‘dekoratif’ bir talep gibi görünebilir. Ama aslında, yalnızca sanatla değil, aynı zamanda emekle, toplumla, doğa ve yaşanan ortamla olan ilişkimizi yeniden düzenlememizi gerektirir... Sanat ve güzelliğin özel mülk olmaktan çıkarılıp hayata tam olarak katılması; gizlendikleri özel salonlardan çıkarılması; müstehcen ulusalcı anıtsallıkta yoğunlaşmaktan kurtarılması anlamına gelir.       

Aşağıdaki metin Komün’ün günlük raporlarından ve dergilerinden alınmıştır ve Paris Sanatçılar Federasyonu Manifestosu’ndan parçalar içerir. [Red Wedge editörleri]   

Sanatçılar Toplantısı

Komün’ün izniyle Mr. Courbet tarafından düzenlenen sanatçılar toplantısı dün saat ikide tıp fakültesinin amfisinde gerçekleşti. Salon tıka basa doluydu ve bütün sanatlar hakkıyla temsil ediliyordu. Ressamlar arasından seçebildiklerimiz Messrs Feyen-Perrin ve Héreau’ydu; heykeltıraşlardan Messrs Moulin’i ve Deplanche’ı görebiliyorduk; karikatürist Bertall; gravürcü Mr. Michelin ve eleştirmen Mr. Philippe Burty oradaydı. Pek çok mimar ve süsleme sanatçısı vardı. 400’den fazla insan biraraya toplanmıştı.

Toplantı, Messrs Moulin ve Pottier’nin katkılarıyla Mr. Courbet’nin başkanlığında gerçekleşti. İlkin, Pottier hazırlık komitesi tarafından kaleme alınmış bir rapor okudu. Bu oldukça ilginç belge, çağdaş sanatın gereksinimleri ve geleceği hakkında önemli fikirler içeriyordu.

Kendi çıkarlarını yönetme işi sanatçılara bırakılsın.

Alt komitenin hazırladığı rapora hâkim olan görüş buydu. Amaç bir Parisli sanatçılar federasyonu kurmaktı ve eserlerini Parislilere sergileyen herkes bu başlık altında toplanıyordu. 

Paris Sanatçılar Federasyonu

Parisli sanatçılar, Komünal Cumhuriyet’in ilkeleri doğrultusunda bir federasyon kurmuşlardır.

Bütün sanatsal zekâların birleşmesi anlamına gelen bu federasyon şu esaslar üzerine kurulmuştur:

“Her tür hükümet denetiminden ve ayrıcalıktan muaf sanatın serbest gelişimi.”

“Federasyon üyeleri arasında hak eşitliği.”

“Her bir sanatçının bağımsızlığının ve haysiyetinin diğer bütün sanatçılar tarafından korunması. Bu amaca yönelik olarak bütün sanatçıların oylarıyla seçilmiş bir komite oluşturulması.” Bu komitenin görevi dayanışma bağlarını kuvvetlendirmek ve eylem birliği sağlamak olacaktır.

Söz konusu komite, farklı yetileri temsil eden 47 üyeden oluşacaktır. [Üye dağılımı aşağıdaki şekilde olacaktır]:

-       16 ressam

-       10 heykeltıraş

-       5 mimar

-       6 gravürcü

-       Hatalı bir şekilde endüstriyel sanatlar olarak anılan dekoratif sanatları temsilen 10 üye.

Sanatlar dünyasının sanatçılar tarafından yönetilmesi şu amaçlara hizmet eder:

-       Geçmişin zenginliklerinin korunması;

-       Günümüzün bütün unsurlarının aydınlığa kavuşturulması ve potansiyellerini gerçekleştirmelerine imkân verilmesi;

-       Geleceğin eğitim yoluyla yeniden kazanılması;[1]

-       Anıt ve müzelerin sanatçılar tarafından yönetilmesi

Anıtların, müzelerin ve özel şahıslara ait olmamak kaydıyla bünyesinde sanat galerisi, koleksiyonu veya kütüphanesi bulunduran Paris kurumlarının muhafazası ve idari denetimi komiteye teslim edilmiştir. 

Komite anıt dikmekle, müze ve sanat kurumları kurmakla ve bunları muhafaza etmekle yükümlüdür. Mevcut planları, envanterleri, dizin ve katalogları tamamlayacaktır. 

Araştırmayı teşvik etmek ve seyircilerin merakını gidermek amacıyla bu sayılanlar halkın kullanımına açılacaktır.

Binaların durumunu kayda geçirecek, acil tamirat bekleyenleri bildirecek ve sık aralıklarla Komün’e çalışmaları hakkında bilgi verecektir.

Komite, hizmet ihtiyaçlarını karşılamak ve sergilerde çalışmak üzere, yeterli ve dürüst bulduğu kişiler arasından söz konusu kurumlara yönetici, sekreter, arşivci ve bekçi atayacaktır.  

Komüncüler yıkılan Vendôme Sütunu’nun tepesindeki Napolyon heykelinin önünde

Sergiler

Komite, Paris’te gerçekleşmek üzere komünal, ulusal ve uluslararası sergiler düzenleyecektir.

Paris dışında gerçekleşecek ulusal ve uluslararası sergilerde Parisli sanatçıların çıkarlarını temsil etmek üzere bir komisyon görevlendirilecektir.

İster özgün eserler olsun, ister bir resmin gravüre aktarılması gibi bir sanatın başka bir sanata çevrilmesi niteliğinde olsun ancak müellifleri tarafından imzalanan eserler kabul edilecektir.[2]

Gerçek yaratıcısı yerine bir yayıncının veya imalatçının adını koyma eğiliminde olan her türlü ticari teşhir ürünü kesinlikle reddedilecektir.[3]

Ödül verilmeyecektir.

Komün tarafından ısmarlanan sıradan eserler, sergilere katılanların oylarıyla seçilen sanatçılar arasında paylaştırılacaktır.

Sıradışı eserlerin hangi sanatçıya emanet edileceği ise yarışmayla belirlenecektir. 

Eğitim

Komite, yarışma yoluyla seçilmiş öğretmenlerin ders verdiği komünal ilk okullardaki ve meslek okullarındaki çizim ve kalıp çıkarma derslerini denetleyecek. Cazip ve mantıklı eğitim yöntemleri desteklenecektir.

Yüksek eğitimin yanı sıra estetik, tarih ve sanat felsefesi konferanslarının yer alacağı büyük salonların inşası teşvik edilecektir.  

Tanıtım

Officiel des arts adında bir yayın organı kurulacaktır.

Komitenin denetimi ve sorumluluğu altında faaliyet gösterecek olan bu dergi, sanat dünyasını ilgilendiren etkinlikleri duyuracak ve sanatçıların yararına olabilecek bilgiler yayınlayacaktır.

Dergide, komite çalışmalarına ilişkin raporlar; toplantı tutanakları; bütçe ve halkı aydınlatmaya ve düzen sağlamaya yönelik her tür istatistiki bilgi yayınlanacaktır.

Estetik hakkında makalelere ayrılan edebiyat sayfaları her türlü görüş ve yaklaşıma açık bir alan vazifesi görecektir.

İlerici, bağımsız, onurlu ve saygın bir organ olan Officiel des arts, yenilenmemizin en açık ifadesi olacaktır. 

Kişisel İnisiyatif

Komite, bütün yurttaşları, sanatsal ilerlemeyi, sanatçıların manevi veya düşünsel özgürleşmesini ya da koşullarının maddi açıdan iyileştirilmesini amaçlayan her türlü öneri, rapor ve görüşü iletmeye çağırır.

Komite, yurttaşlardan gelen öneri, rapor ve görüşleri Komün konseyine aktaracak ve hayata geçirilebileceğine inandıklarını maddi ve manevi olarak destekleyecektir.

Komite, kamuoyunu ilerleme yönündeki her tür girişimi onaylamaya çağırır. Officiel des arts’ın sayfaları bu doğrultudaki önerilere her zaman açık olacaktır.

Son olarak, komite, sözüyle; kalemiyle; fırçasıyla; şaheserlerin çoğaltılmasıyla ve çok sayıda üretilip dağıtılabilen ve en mütevazı Fransız köylerinin belediye binalarında bile sergilenebilen akıllıca ve aydınlatıcı imgelerle yenilenebilmemiz; müşterek zenginliğimiz; gelecekteki ihtişama ve Evrensel Cumhuriyet’e kavuşabilmemiz için çalışacaktır. 

G. Courbet, Moulinet, Stephen Martin, Alexandre Jousse, Roszezench, Trichon, Dalou, Jules Héreau, C. Chabert, H. Dubois, A. Faleynière, Eugène Pottier, Perrin, A. Mouilliard.

Red Wedge dergisinde yayınlanan "Manifesto of the Paris Commune's Federation of Artists" başlıklı yazıdan kısaltılarak çevrilmiştir.