Sol: Leonardo da Vinci, kedi eskizleri. Sağ: kedi eskizlerinden detay
Kedi figürlerine eski ustalara ait birçok resimde rastlanıyordu, ama bunlar genelde tablodaki sahnenin bir köşesine itilmiş, öne çıkmayan figürlerdi. Fakat eski ustalar arasında biri vardı ki, kedileri titizlikle gözlemleyip değişik pozlarda eskizlerini çizmek için saatler harcardı: Leonardo da Vinci.
Leonardo’nun tamamlamadan bıraktığı onlarca eserinden biri, Meryem ve Kedi başlıklı bir tabloydu. Tabloda Meryem kucağında çocuk İsa’yı tutacak, İsa da bir kediye sarılmış olacaktı. Resmin konusu bir efsaneye dayanıyordu: buna göre, İsa’nın doğumuyla aynı anda bir kedi doğum yapmıştı. Leonardo 1470’lerde bu tablo için tam sekiz taslak üzerinde çalıştı, fakat ya resmi bitirmedi, ya da resim kayboldu.
Taslaklardan, ressamın canlı modellere bakarak çalıştığı belli oluyordu: bir kadın, bir çocuk ve canlı bir kedi. Ayrıca bunun zor bir karışım olduğu da belliydi. Taslakların hepsinde, çocuğun kediyi kucağında güç bela tuttuğu görülüyordu, hatta bir tanesinde kucağından atlayıp atölyeden kaçmasın diye kediyi öyle sıkı tutmuştu ki hayvan neredeyse boğulacak gibiydi. Ressam, kedinin can havliyle kaçmaya çalışırken yaptığı her hareketi mükemmelen aktarmıştı. Fakat sonunda muhtemelen şunu da anlamıştı ki, ayrıntılı bir tabloyu tamamlamak için gereken uzun saatler boyunca kediyi zaptetmek mümkün olmayacaktı. Sonuç olarak sanat tarihi, bu büyük usta tarafından yapılmış kedi tablosundan mahrum kalmıştı.
Leonardo da Vinci, “Meryem ve Kedi” için eskizler (büyütmek için resimlere tıklayınız)
Lakin 1938 yılında Milano’da düzenlenen bir Leonardo sergisinde, Meryem ve Kedi isimli bir tablo ortaya çıktı; ressamın yeni keşfedilen kayıp eserlerinden biri olduğu söyleniyordu. Tablo soylu bir aileden gelen bir İtalyan’a aitti ve denilene göre eser yıllardır ailesinde bulunuyordu. Ancak sergiden sonra resim kayıplara karıştı ve yarım yüzyıl boyunca akıbetine dair ses seda çıkmadı. Ta ki 1990’da, 92 yaşındaki İtalyan sanatçı Cesare Tubino, ölüm döşeğinde tabloyu kendisinin yaptığını itiraf edene kadar... Tablo 50 yıldır yatak odasının duvarında asılı duruyordu. Sahte resmi para peşinde olduğu için değil, eserlerinin sergilenmesini yasaklayan Mussolini’den intikam almak için yapmıştı. Fakat asıl şaşırtıcı olan, Tubino'nun daha en baştan uzmanları kandırabilmiş olmasıydı: Çocuk İsa'nın kucağındaki kedi, Leonardo'nun gerçeğe uygun eskizlerindekinin aksine, hiç kıpırdamadan duruyordu.
Sol: Cesare Tubino, “Meryem ve Kedi”, 1930’lar. Sağ: Leonardo, "Meryem ve Çocuk", 1478
Desmond Morris, Cats in Art içinde (Londra: Reaktion Books, 2017) s. 53-56.