Son zamanların en popüler mobil uygulamalarından Snapchat, sanal kopyalarını ürettiği dokuz Jeff Koons heykelini dijital ortamda dünyanın dört bir köşesindeki parklara ve kent merkezlerine yerleştirdi. Bu noktaların 300 metre yakınına kadar gelen Snapchat kullanıcıları, “Jeff Koons Mercekleri”ni etkinleştirdikleri takdirde ekranda beliren talimatları takip ederek sanal Jeff Koons heykellerini görme ve onlarla selfie çekme şansı elde edecekler.
Sanal Jeff Koons heykellerinin birkaç hafta boyunca bulundukları park ve meydanlarda kaldıktan sonra başka şehirlere taşınması bekleniyor. Koons, projeden duyduğu heyecanı şu sözlerle ifade etti: “Aynı anda yüzlerce, hatta binlerce insan bu uygulamayı kullanıyor olabilir! Düşünsenize, bu [heykelleri] dünyanın dört bir köşesindeki büyük şehirlere yerleştirebileceğiz... İngiltere’nin, Fransa’nın şehirlerine. Hatta Ay’a bile.”
Snapchat ile Jeff Koons arasındaki ortaklığa ilk tepki sanatçı Sebastian Errazuriz’den geldi. Errazuriz, kendi stüdyosunda ürettiği dijital bir Koons heykelini (Balon Köpek) tag’leyerek (graffiti imzası) Central Park’a, Snapchat’ınkiyle birebir aynı GPS koordinatlarına yerleştirdi. Ardından da ARNYC adlı ücretsiz bir uygulama yarattı. ARNYC uygulamasını kullananlar Central Park’ta dolaşırken tag’lenmiş Koons heykelini görebilecekler. Errazuriz, eylemini “artırılmış gerçekliğin [augmented reality] şirketler tarafından istila edilmesine karşı sembolik bir duruş” olarak tanımladı. Sanatçı, Hyperallergic’e şu açıklamayı yaptı:
Sanal kamusal alanımızın ne kadarını şirketlere vermeye hazır olduğumuzu düşünmenin vakti geldi. Şimdilik bu tür heykeller, bize gönüllü olarak kabul ettiğimiz ‘ücretsiz’ hizmetler sunan sosyal medya şirketlerinin egemenliğinde bulunan bir âlemde yer alıyorlar. Ne var ki, zamanla gerçeklik ile sanal gerçeklik arasındaki sınırlar belirsizleşiyor. Sosyal etkileşimlerimizin çoğunun gerçekleştiği sanal dünya gerçekliğimiz haline geliyor. Dünyayı ağırlıklı olarak artırılmış gerçeklik üzerinden deneyimlemeye başladığımızda, kamusal alanımızın şirketler tarafından bizi manipüle etmek ve denetlemek amacıyla tasarlanmış içeriğin hâkimiyetinde olduğunu fark edeceğiz.
Errazuriz’in sembolik vandalizm eylemi, sanal kamusal alanın özelleştirilmesi ve denetimiyle ilgili meseleleri gündeme getiriyor; teknoloji devlerinin reklam kampanyalarının parçası haline gelen kamusal alanlarda toplumsallığın nasıl bir dönüşüm geçireceğini sormamızı sağlıyor. [AB]
Claire Voon’un Hyperallergic’te yayınlanan “The Augmented Banality of Jeff Koons Sculptures in Snapchat” ve “Artist Vandalizes Koons Sculpture, Questioning Silicon Valley’s Fake Public Space” başlıklı yazılarından derlenmiştir.