Filistin Film Vakfı, “The World is With Us: Global Film and Poster Art from the Palestinian Revolution, 1968-1980” (Dünya Bizimle: Filistin Devriminden Küresel Film ve Afiş Sanatı) başlığı altında 16 Mayıs-14 Haziran tarihleri arasında Londra’nın çeşitli mekânlarında bir dizi etkinlik düzenliyor. Barbican Sineması’nda 3 gün boyunca sürecek film gösterimleri ve tartışmaların ardından etkinlik Rich Mix galerisine taşınacak.
Gücünü Ürdün ve Lübnan’daki mülteci kamplarından alan Filistin kurtuluş hareketinin ilk matbaası 1960lı yılların başında El-Fetih tarafından Amman’da açılıyor ve bundan böyle hareket, okul ve hastane kurmanın, gerilla eğitmenin yanı sıra yayınlar yapıyor ve çoğunlukla propaganda amaçlı afişler basıyor. Hareket büyüdükçe matbaaların da sayısı artıyor. İşte bu matbaalarda üretilen posterlerin Filistin Poster Projesi Arşivleri’nden seçilen 30 tanesi, etkinlik kapsamında Rich Mix galerisinde sergileniyor. İşleri sergilenen sanatçılar arasında Lübnanlı ressam Rafeik Sharaf; 1972 yılında Mossad tarafından öldürülen Filistinli yazar ve Marksist-Leninist Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nin (FHKC) sözcüsü Gassan Kanafani; Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) plastik sanatlar bölümünün kurucusu, Ürdünlü heykeltıraş Mona Saudi; o güne kadar Lübnan dışında tek bir sergisi açılmamışken 2013 yılında Tate Modern tarafından adına bir retrospektif düzenlenen Saloua Raouda Choucair ve Filistin’in en çok sevilen sanatçılarından Ismail Shammout ile Mustafa al-Hallaj var.
Bu afişler, sanatla devrimin ne kadar iç içe olduğunu gösteriyor. Bir yandan kitleler sanat yoluyla harekete katılmaya çağrılırken diğer yandan sanatçılar çağdaş sanat akımlarıyla deneyler yapıyorlar. Sanatçıların ve edebiyatçıların pek çoğu FKÖ’nün enformasyon bürolarında, yayın ve sanat seksiyonlarında çalışmakla kalmıyor, aynı zamanda silahlı mücadeleye de katılıyorlar.
Etkinliğin düzenleyicilerinden Nick Denes bu politik bağlamın göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguluyor. Her ne kadar estetik açıdan değerli olsalar da söz konusu afişlerin çoğu zaman devrimin ihtiyaçları doğrultusunda, kitleleri eyleme çağırmak amacıyla hazırlandıklarını hatırlatıyor. Bu politik içeriği unutturmamak, afişlere bir tür kutsallık atfedilmesini engellemek için sergi alanı FKÖ’nün ilk enformasyon bürolarını anımsatacak biçimde düzenlenmiş. Pek çoğunda FKÖ bürolarının da görüntülendiği propaganda filmleri, tıpkı bu filmlerde gözüktüğü gibi gelişigüzel bir şekilde gazete kupürleriyle yan yana, bazen üst üste, duvarlara yapıştırılmış, panolara iliştirilmiş afişler... hepsi sergi alanında birarada.
Afişler, Filistin kurtuluş hareketinin millî bir hareket olmanın çok ötesine geçip tüm bölgeye yayıldığını gözler önüne seriyor; filmler ise, mücadelenin bölgesel sınırları da aşıp uluslararası bir nitelik kazandığını gösteriyor. Gösterime girecek otuz film arasında, Filistinli sinemacıların erken dönem militan filmleri; İtalyan sinemacıların kurtuluş mücadelesinin sosyal, politik, ve askeri boyutlarına eğilen filmleri; Christian Gazi’nin ömrü boyunca çektiği 43 filmden geriye kalan tek filmi Hundred Faces for a Single Day (Tek Güne Yüz Suret); bir grup ABD’li komünist sinemacıların We are the Palestinian People/Revolution Until Victory (Filistin Halkı Biziz/Zafere Kadar Devrim) adlı filmi, Hollandalı belgeselci Johan van der Keuken’in 1975 yapımı filmi The Palestinians (Filistinliler) ve Rus yönetmen Vladimir Kopalin’in 1978 yapımı filmi Palestinians: The Right to Life (Filistinliler: Yaşam Hakkı) var.
Tüm bu devrimci sanatsal üretim 1982 yılında İsrail’in Lübnan’ı işgaliyle son buluyor. Bombardımanda FKÖ büroları, matbaalar, film ekipmanları ve çoğu filmin orijinal kopyası yok ediliyor. Bu dönemde çekilen filmlerin çoğuna ulaşmak imkânsız. Nick Denes’e göre bu durumun bir sebebi, filmleri bulup tamir etmenin çok çaba gerektirmesi ve yüksek maliyetli olması. Daha önemli bir sebep ise, Filistinli liderlerin ve Filistin’in kültür hayatına egemen olan ‘hayırsever’ elitlerin bu çabayı göstermekteki isteksizlikleri. Ne de olsa bu filmler, liderlerin ve elitlerin unutulmasını yeğleyecekleri devrim fikrini canlandırıyor. [AB]
Kaynaklar:
http://www.theguardian.com/artanddesign/2014/may/13/plo-palestine-art-the-world-is-with-us
http://www.theguardian.com/artanddesign/2014/may/16/palestinian-revolution-artists-film-posters-exhibition
https://www.middleeastmonitor.com/resources/interviews/11379-co-director-nick-denes-on-the-upcoming-cinema-and-gallery-series-the-world-is-with-us-global-film-and-poster-art-from-the-palestinian-revolution-1968-1980
http://theworldiswithus.org
http://english.al-akhbar.com/node/17899