Geçtiğimiz hafta New York Times’ta çıkan bir haberle, çağdaş sanat piyasasında artık duymaya alıştığımız sahte eser skandallarına bir yenisi daha eklendi. Toplam değeri 80 milyon doları bulan, aralarında Jackson Pollock, Willem de Kooning, Mark Rothko, Franz Kline ve Robert Motherwell gibi modernizmin devlerinin de olduğu onlarca sahte eserin sorumlusu yalnızca bir kişiymiş. FBI’ın verdiği bilgiye göre New York’un Queens semtinde yaşayan yetenekli fakat pek tanınmayan bir sanatçı, parça başına yalnızca birkaç bin dolar karşılığında üretmişti bunları. Çıkan ilk haberlerde kimliği açıklanmazken, Manhattan’da bir sanat okulunda resim, desen ve litografi gibi çeşitli eğitimlerden geçtiği, 1990’ların başında resimlerini sokaklarda sattığı ve o dönemde Chelsea’den bir sanat simsarının teklifiyle gelmiş geçmiş en cüretkâr dolandırıcılıklardan birine imza attığı bilgisi verilmişti. Fakat çok geçmeden bu kişinin Pei-Shen Qian adında 73 yaşında Çinli bir göçmen sanatçı olduğu ortaya çıktı. Suçlamalarda “ressam” olarak bahsi geçen Qian, Queens’teki küçük evinde ve garajında tam 15 yıl boyunca soyut ekspresyonist sahteler üretti. Komşuları onu geçim sıkıntısı çeken bir sanatçı olarak biliyorlardı. Resimlerini sık sık mütevazı evinin dışında duvara yaslayıp güneşte kuruttuğunu da görüyorlardı. Fakat perdelerinin neden hep kapalı olduğunu ya da zaman zaman pahalı bir arabadan inen birinin neden Qian’ın evinden bir resimle çıkmak yerine ona resim getirdiğini de pek anlayamadıklarını belirtiyorlar.
Qian'ın sahte Jackson Pollock'u
Qian’ın ürettiği sahteleri ünlü sanatçıların bilinmeyen ve yeni keşfedilen eserleri diye müzayede evlerine yutturan suç ortağı ise Glafira Rosales adında bir simsar. Rosales bu sahteleri alıp, Manhattan’ın en seçkin galerilerinden Knoedler & Company (2011’de kapanmasına kadar New York’un en eski galerilerinden biriydi) ve yine aynı galerinin eski bir çalışanı olan Julian Weissman’a satıyor veya konsinye olarak veriyordu. Daha sonra galeri ve Weismann’ın saygınlığına güvenen alıcılar bunlara gözü kapalı milyonlarca dolar ödüyordu. Rosales, resimlerin kökenini soran alıcılara ise kimliğini saklı tutmak isteyen bir koleksiyoncuya babasından miras kaldıkları yalanını söylüyordu. Üstelik ultra milyonerlerin yanından asalaklar gibi hiç ayrılmayan sözde uzmanlar da eserlerin orijinalliğinden hiç şüphe duymamışlardı. 2009 yılına gelindiğinde birkaç Motherwell’in orijinalliğinden sonunda şüphelenen birileri çıktığında, FBI devreye girdi ve milyonlarca dolarlık bu düzenbazlığın kokusu ortaya çıkmaya başladı. Gerçekler bir bir ortaya çıkarken açılan davalar, öfkeli alıcılar, kaybolan itibarlar bir yana, çağdaş sanat piyasasının zaten sorgulanan bu yönünün artık iyiden iyiye çığrından çıktığı aşikâr.
Qian'ın bir diğer sahtesi, Robert Motherwell
Her şeye karşın son derece yetenekli olduğu anlaşılan Qian’a dönersek, böylesi büyük çapta bir dolandırıcılığa alet edildiğini bilip bilmediği tartışma konusu. Ne de olsa bu kadar büyük paralar dönerken yalnızca birkaç bin dolarla yetinmek alınan risk düşünüldüğünde pek akla yatkın gelmiyor. Eski bir arkadaşı olan ve duydukları karşısında şaşkına dönen Zhang Hongtu adında bir diğer Çinli sanatçı New York Times’a yaptığı açıklamada şöyle diyor: “Bu kadar iyi bir tekniği olduğundan haberim yoktu doğrusu. Yeteneği vardı ama Jackson Pollock’unki gibi taklit edilmesi son derece zor bir üslubu uygulayabileceğine de pek inanmıyorum.” Gelgelelim Qian’ın Queens’teki yıkık dökük evi bugün boş. Komşularının verdiği bilgiye göre birkaç ay önce eşiyle birlikte evinin kapısını bile kilitlemeden apar topar Çin’e geri dönmüş. [NÖ]
Kaynaklar: http://www.nytimes.com/2013/08/16/nyregion/one-queens-painter-created-forgeries-that-sold-for-millions-us-says.html
http://www.nytimes.com/2013/08/17/nyregion/struggling-immigrant-artist-tied-to-80-million-new-york-fraud.html?pagewanted=all