İbrahim el-Salahi, Cami, 1964.
ABD Başkanı Donald Trump’ın nüfusunun çoğu Müslüman olan yedi ülkenin vatandaşlarına ülkeye giriş yasağı öngören başkanlık kararnamesine en güçlü tepkilerden biri, ülkenin köklü sanat kurumlarından MoMA’dan geldi. Farklı departmanlarda görevli bir grup küratörün inisiyatifiyle, müzenin kalıcı koleksiyonunun sergilendiği salonlara söz konusu ülkelerden gelen sanatçıların eserleri yerleştirildi. Picasso, Matisse, James Ensor, Francis Picabia, Umberto Boccioni, Oskar Kokoschka, ve Alberto Burri’nin eserlerinin yerini Irak doğumlu mimar Zaha Hadid, Sudanlı ressam İbrahim el-Salahi ve İranlı sanatçılar Tala Madani, Parviz Tanavoli ve Marcos Grigorian’ın eserleri aldı. Müze girişine ayrıca Siah Armajani’nin bir heykeli yerleştirildi.
Eserlerin yanına asılan levhalarda şöyle yazıyor: “Bu eser, 27 Ocak 2017’de yayınlanan başkanlık kararnamesiyle vatandaşlarının ABD’ye girişi engellenen ülkelerin birinden gelen bir sanatçıya aittir ve müzemiz için olduğu kadar ABD için de hayati bir öneme sahip olan konukseverlik ve özgürlük ideallerini savunmak amacıyla beşinci katta bulunan sergi salonlarına yerleştirdiğimiz birkaç eserden biridir.”
MoMA gibi bürokratik kurumlar güncel olaylara çabuk tepki vermeleriyle tanınmazlar; ayrıca Müze’nin, kalıcı koleksiyon sergisinde değişiklik yapmaya çok hevesli olmadığı biliniyor. Buna rağmen, küratörler Ann Temkin, Jodi Hauptman ve Christophe Cherix 100’den fazla insanın havaalanlarında alıkonduğu bir sırada bu fikri geliştirerek harekete geçtiler.
Charles Hossein Zenderoudi, K+L+32+H+4. Mon père et moi, 1962. Henri Matisse, Faslılar, 1915-16.
Kalıcı koleksiyon sergisine eklenen eserler, kültürler arası etkileşimin modern ve çağdaş sanat üzerindeki etkisini göstermeyi hedefliyor. Mesela, İranlı sanatçı Charles Hossein Zenderoudi’nin bir eseri, Henri Matisse’in eserlerinin bulunduğu salonda sergileniyor. Her ikisi de kaligrafiden ve İslam mimarisinden derinden etkilenmiş sanatçılar. Küratörlerden Hauptman, bu düzenleme hakkında şöyle diyor: “Bu bağlantılara dikkat çekmenin özellikle anlamlı olduğunu düşündük. [...] Matisse, İslam sanatına çok meraklıydı – sanat hayatına yön veren şeylerden biri genç yaştayken İslam sanatıyla tanışmasıydı.”
Diğer yandan, Afrika modernizminin en önemli figürlerinden biri olan el-Salahi’nin Cami (1964) adlı resmi, Afrika sanatından ilham alarak kübizmi geliştiren Picasso ve Braque’nin eserlerinin yanına asılmış. Hauptman, bu eklemeleri “bir içerme jesti” olarak düşündüklerini söylüyor. “Seyahat ve iletişimi yasakladığınızda kaybedeceğiniz şey ne olacak? Sergi salonlarında bu eserleri görmenin en dokunaklı yanlarından biri bu. Seyahat ve iletişim imkânı olmasaydı bu eserlerden hiçbirine sahip olamayacaktık”. [AB]
Marcos Grigorian, İsimsiz, 1963.
Parviz Tanavoli, Peygamber, 1964.
Tala Madani, Chit Chat (Havadan Sudan), 2007.
Kaynaklar:
Julia Halperin, “MoMA Responds to Trump’s Immigration Ban Through Its Collection”, The Art Newspaper, 3 Şubat 2017.
Claire Voon, “MoMA Installs Works by Artists from Countries Targeted by Trump’s Travel Ban”, The Hyperallergic, 3 Şubat 2017.