Müşterekler, herkese ait olan ve aynı zamanda hiç kimseye ait olmayan anlamında kullanılan ve tarihsel olarak çoğunlukla ortak kullanılan doğal alan ve kaynaklara işaret eden bir kelimedir. Müşterekler çoğunlukla kamu ve özel mülkiyetin dışında üçüncü bir alternatif, toplulukların kullanımı ve yönetiminde olan alanlar olarak tariflenmektedir. Bununla beraber müşterekleri, ortaklaştırılan, toplumsal ilişkileri dönüştüren her türlü alan, mekân, hak ve diyalog olarak tarifleyen ve gündelik hayata dair çeşitli toplumsal mücadelelerden beslenen bir literatür gelişmektedir. Özellikle 1980'ler itibariyle tüm dünyada etkilerini, kamunun çözülmesi ve özelleştirmeler yoluyla toplumsal yeniden üretim alanının hızla metalaşması, kırsal ve kentsel müştereklerin çitlenmesi şeklinde kendini gösteren neoliberal politikalar; müştereklerin savunusu, inşası ve müşterekleştirme mücadelelerini de beraberinde getirmiştir.
Düzceli evsiz depremzedelerin 13 yıl boyunca mücadele ederek sonuç alabildikleri sağlıklı, güvenli konut hakları, kamu ve sermaye eliyle çözülemeyen toplumsal yeniden üretim alanlarından biridir. Düzce örneğinde, bir hak talebi ile başlayan konut mücadelesinin, topluluk tarafından, katılımcı tasarım ve imece usulü inşa yöntemleri ile devam ettirilen kolektif bir sürece dönüşmüştür. Bu çalışma içerisinde Düzceli evsiz depremzedelerin sürdürdüğü barınma hakkı mücadelesi, ardından gerçekleşen katılımcı konut ve mahalle tasarımı süreci, dayanışma ile devam etmekte olan inşaat ve geleceğe yönelik hedefleri müşterekler literatürü çerçevesinde ortaya konulmakta; tüm bu süreçler içerisinde müşterekleştirme pratiklerinin nasıl oluştuğu ve toplumsal mekân üretiminde oynadığı rol incelenmektedir.[1]
Yazar: Hazal Gümüş
Danışman: Prof. Dr. Murat Cemal Yalçıntan
Yer Bilgisi: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Şehircilik Anabilim Dalı / Kentsel Planlama Bilim Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2017
[1] Bu metin, tezin Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde yayınlanan özetinden alınmıştır.