Marcel Duchamp, First Papers of Surrealism enstalasyonu, New York 1942
Araştırmada, içinde yaşadığımız mekânların birey psikolojisine yansıması, birey ve toplum arasında kurulan ilişkilerde içinde yaşanılan mekânların etkisi analitik bir yöntemle irdelenmiştir. Mekân ve birey ilişkisinin üretim sürecine yansımasıyla sanat ve psikanalizin birbiriyle bu noktadaki etkileşimi tezin kapsamı içine alınmıştır.
Mekân, kültür, birey ve toplum ilişkisi, sosyolojik, ideolojik kavramların yarattığı etki ile her yeni koşulda yeniden tanımlanmaktadır.
Mekân, gündelik hayatın, varoluşun merkezi konumundadır. Eylemlerimizi kamusal alan ve özel alanlarda sürdürürken; mekânın deneyimsel sürecinde mekânsallığa dönüşmesi bu noktada önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmıştır.
İlk mekân olan anne karnından ayrılma anından itibaren bebek, esas bakıcısı tarafından sağlanan ortamda “temel güven” ilişkisini kurar. Hayatın ileriki dönemeçlerinde ebeveyn- çocuk ilişkisinde kültür önemli bir kavram olur. Bir kültüre ait doğan birey çevre ile kurduğu ilişkide göstergeler ve sembollerle karşılaşır. Değişen koşullara bağlı olarak yaşamını sürdüren kişi, farklı kültürler, farklı yaşam biçimleri içerisinde yeni anlam arayışlarına sürüklendiğinde ve tüketim kavramının yarattığı sonuç ile yabancılaşmanın- yalnızlaşmanın içerisine doğru çekilir. Bu noktada mekân ve birey ilişkisi önem kazanır. Yeni mekân arayışları, bir mekâna yönelme bu ilişkide “mahremiyet alanı” ve “kamusal alan” kavramlarını yeniden tanımlar. Mekân deneyimi, yabancılaşma-melankoli-nevroz kavramları ile yaratma eyleminin buluştuğu noktada yaratıcı bir sürecin başlangıcı olur. Tüm bu süreçler ve geçmiş deneyimler bireyin algı sürecinde mekânda duyarlılığa-eyleme dönüşür.
Bu noktada toplumsal koşullar, geçmiş deneyimler, ebeveyn-çocuk ilişkisinde oyun evresinde kurulan temel güven kavramı ve bununla birlikte simgesel bağlar yaratıcılık sürecine etki eder ve algısal süreçte mekânda eyleme dönüşür. Bu bağlamda mekân yeniden tanımlanır. Dolayısıyla, yukarıdaki bağlamlar çerçevesinde bu araştırmada yeniden tanımlanan mekân kavramı ve bu kavramın sanatta yansımaları çeşitli sanatçıların üretimlerine ve süreçlerine değinilerek ele alınmıştır.[1]
Yazar: Sibel Kocakaya
Danışman: Yrd. Doç. Hakan Onur
Yer Bilgisi: Marmara Üniversitesi / Güzel Sanatlar Enstitüsü / Resim Anasanat Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2015