/ Tezler / İklim ve Sanat Bağlamında İklimin Rönesans Resim Sanatına Etkisi

9/5/2019 / skopbülten / Nilüfer Şen

Giorgione, “Fırtına”, 1506

Mühendislik terimi olarak iklim belirli ve uzun bir zaman aralığında, yeryüzünde belirli bir yer için atmosferin gözlemlenen sıcaklık, nem, yağış, şekil ve miktarı, rüzgârlar gibi özelliklerinin ortalama ve uç değerlerinin genel durumu anlamına gelmektedir. Bir sosyoloji terimi olarak iklim ise yeryüzünün bir bölümünde hava olaylarının, kimi küçük sapmalar bir yana, her yıl yinelenen genel gidişidir.

14. yüzyıldan başlayıp 17. yüzyıla uzanan, bu dünyanın ötesiyle ilgilenen, dinî kriterleri temel alan, kendi içine dönük Ortaçağ’dan çıkışın yaşandığı Avrupa’daki sanat, edebiyat ve öğrenimdeki canlanmanın etkinliği, ruhu veya zamanı olarak tanımladığımız Rönesans aslında paradigma değişimlerinin yaşandığı bir dönemdi. Klasik antikitenin yeniden doğuşu olarak kabul edilen Rönesans’tan önce de antikite aslında yok olmamıştı. Çoğu tarihçinin antikitenin yeniden keşfi yerine bu döneme yeniden ışık tutulduğu görüşünü benimsediği Rönesans’ta doğalcı bir gerçeklik anlayışıyla doğaya ve insana yönelen, doğayı inceleme ve gözlemleme isteğinin ön plana çıktığı bir anlayış gelişti.

Doğayı gözlemlemeye yönelik bu ilgi beraberinde iklim gözlemlerini de getirmiştir. Bilim tarihinin ilk bilim adamı saydığı Thales meteorolojik olayları incelemiştir. Thales’in öğrencisi Anaksimandros (MÖ 610-546) meteorolojik olaylar hakkında düşünceler öne sürmüştür. MÖ 585-525 yılları arasında yaşamış bir bilim insanı ve filozof olan Anaksimenes, yine filozof olan Empedokles de meteorolojik olaylarla ilgilenmiş; yağışın, yıldırımın ne olduğuna ve neden kaynaklandığına dair açıklamalar getirmeye çalışmıştır. Aristo da meteorolojik olayları incelemesi sonucunda çıkardığı Meteorologica isimli eserinde yağmur, bulut, sis, çığ, kırağı ve doluyu açıklamıştır.

Hava olaylarına bu denli kafa yormuş bilim insanları, mühendis ve filozofların yaşadığı Antik Çağ’a ışık tutan Rönesans aydınlarının ve sanatçılarının doğa, iklim, insan ilişkilerine ilgi duyduğunu düşünmek yanlış olmaz.

Bu tez kapsamında öncelikle doğa, kültür, insan ilişkileri incelenecektir. Bu ilişki sonucunda iklimden Rönesans aydın ve sanatçılarının ne şekilde etkilenmiş olabileceği araştırılacaktır. İncelemede Rönesans’taki iklimsel koşullar irdelenecektir. Rönesans coğrafyası ve dönemleri temelinde resim sanatının aldığı iklimsel etkiler ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır. Dört ayrı Rönesans ressamı ve örnek yapıtları incelenmek suretiyle iklimsel bağlamda etkilenmeler açıklanacaktır.

Yazar: Nilüfer Şen

Danışman: Doç. Dr. Oğuz Haşlakoğlu

Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sanat Tarihi Anabilim Dalı Sanat Tarihi Programı

Türü: Yüksek Lisans

Yılı: 2017

Bu tez yazarı tarafından dergimize iletilmiştir. Tamamını okumak için bkz. İklim.pdf

tez tanıtımı