Jan Steen, İnsan Hayatı, 1665.
17. yüzyıl Hollanda resmi, genellikle, barındırdığı 'derin' ve 'saklı' anlamlar üzerinden alegoriler, semboller ve edebi metinler aracılığıyla okunmuş ve araştırmalara konu olmuştur. Hollanda resminin didaktik ve eğlendirici yanının vurgulandığı bu çalışmalar uzun zaman temel alınmışsa da, 1980'lerden itibaren bu durum değişim göstermiş ve zengin bir anlamsal alt yapısı olan dönem yapıtları, biçimsel olarak ele alınmaya başlanmıştır. İki ana bölümden oluşan bu tez, Hollanda Altın Çağı resminin şaşırtarak eğlendiren ve sanatçının teknik ustalığını gözler önüne seren yönlerini ele almaktadır. Çalışma için bir tablo hazırlanmış ve metin de bu tablo doğrultusunda şekillenmiştir. Buna göre tezin birinci bölümü, Hollanda Cumhuriyeti'nin dokuz kentinde çalışmış ressamların üretimlerini ve birbirleriyle olan etkileşimlerini ele almaktadır. Kentlerdeki ekonomik ve sosyal ortamın; sanatsal ve bilimsel üretimin ve buradaki ressamların usta-çırak ilişkisinin, onların yapıtlarında kullandıkları görsel oyunların seçimindeki etkileri incelenmiştir. Antik Çağ'dan beri resimlerdeki yanılsamaların ve oyunların sağladığı görsel olanaklar ressamları heyecanlandırmıştır. Ressamlar, temsil ve gerçeklik arasında bulanıklaşan sınır ile izleyicileri de kendi heyecanlarına ortak etmek istemişlerdir.
İkinci bölümde, “Perde”; “Ayna ve Yansıma”; “Derinlik ve Doorkijkje”; “Çerçeve ve Niş”; “Işık ve Gölge”; “Doku ve Materyal”; “Perspektif Kutusu ve Camera Obscura” ve “Yüzeyde Oyunlar” gibi çeşitli başlıklar altında, yüzeye ve mekâna ilişkin çeşitli oyunlar ve olanaklar, seçilen örneklerle açıklanmıştır. Bağlam açısından gerek görüldükçe, yapıtların didaktik göndermelerine ve 'derin' anlamlarına değinilmiştir. Ressam ve yazar Philips Angel'in 1641 yılında Aziz Luka Günü'nde Leidenlı meslektaşlarına yaptığı konuşmanın, çalışmayı ilgilendiren kısmı çevrilmiş ve tezin “Ekler” kısmında bu çeviriye yer verilmiştir. Hollanda sanat tarihi literatüründe önemli bir yere sahip olan “Resim Sanatına Övgü” (Lof der Schilder-konst) başlıklı konuşma, özellikle ressamların teknik ustalıklarına yaptığı vurgu açısından bu tezi destekler niteliktedir.[1]
Yazar: Fikriye Tülay Kazancı
Danışman: Prof. Dr. Uşun Tükel
Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sanat Tarihi Anabilim Dalı
Türü: Doktora
Yılı: 2018