/ Tezler / Çağdaş Yazıtlar: Yazı ve Form İlişkisi

Yazı ve form çoğunlukla birbirinden ayrı alanların temsilleri olarak karşımıza çıkar: Edebiyat alanındaki yazınsal temsil ve plastik sanatlardaki biçimsel temsil tarih boyunca az sayıda örnekte bir araya gelir. Yazıtlar, yani yazılı anıtlar, yazı ve formun ender kurduğu ortaklığın ilk örneklerindendir. Batı (Kıta Avrupa) sanatının, görme-merkezci bir anlayışla ele alınması, yazılı formların yok olma sürecini başlatırken, yazı ve formun birlikteliğini de sorunlu kılmıştır. Yazı ve form arasındaki katı sınırlar 20. yüzyılla beraber aşınmaya başlar. 20.yüzyıl sanatındaki radikal değişiklikler, uzun bir süre plastik sanatların dışında tutulan yazıyı formun dünyasına geri çağırır. Yazar tarafından ‘çağdaş yazıtlar’ olarak tanımlanan bu süreç, yazı ve form arasında bir karşıtlık değil, ortak doğurgan bir ilişki öngörür.

Bu kapsamda çalışma, ilk olarak Batı sanatında yazı ve formun birbirinden uzaklaşmasından önceki örneklere odaklanır. Bu süreçte, sadece geleneksel yazıtlar değil, yazılı objeler ve yazılı heykeller üzerinden de yazı ve formun bir araya gelme biçimleri araştırılır. Daha sonra, Batı sanatında yazı ve formun birbirinden uzaklaştığı süreç ele alınır. Bu süreçte, özellikle Batı sanatında gerçeklik ilkesinin egemen olması ve bunun sonucu olarak görüntünün yazıya göre daha ayrıcalıklı bir konuma yerleştirilmesi tartışılır. 20.yüzyılla beraber, Batı sanatında gerçeklik ilkesinin sorgulanması ve görüntüden imgeye geçişle, yazı da uzun süre ayrı kaldığı alana geri döner. Dada, Sürrealizm, Pop sanat, Fluxus, Performans sanatı ve Metin sanatı gibi akımlar üzerinden okunan bu geri dönüş, bize yazı ve formun birlikteliğine ilişkin yeni düşünsel ve biçimsel anlayışlar sunar. Yazı ve formun eskiden olduğundan farklı bir anlayışla ele alındığı bu arayışlar, günümüzde de çok sayıda çağdaş sanat çalışmasında devam eder.  Yazar tarafından gerçekleştirilen ve çalışmanın son bölümünde ‘seyir metinleri’ başlığı altında belgelenen sanatsal çalışmalar bu geleneğe yaslanır; yazı ve formun birlikteliğine ilişkin yeni-olası öneriler sunar.  

Ece Akay Şumnu, Tony Smith İçin, 2010

Tezin Yazarı: Ece Akay Şumnu

Danışman: Doç. Dr. Ayşe Sibel Kedik

Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Heykel Anasanat Dalı

Türü: Sanatta Yeterlilik Sanat Çalışması Raporu

Yılı: 2014

Sayfa Sayısı: 134