Vito Acconci, Dönüşümler. II. Bölüm, 1971, Performans, Solomon R. Guggenheim Müzesi, New York.
Tom Hooper, Danimarkalı Kızı filminden bir kesit, 2015.
“Çağdaş Sanatta Bedenin Ters Yüzü: Deneme Olarak Bir Sergi” olarak adlandırılan bu tez, bedenin çağdaş sanatta bir ifade aracı olarak kimliklendirilmesini konu alır. Aynı zamanda Bedenin Ters Yüzü başlığı adı altında oluşturulan sergi, tezin uygulama alanını ve çalışmalarını kapsayan, küratoryal çalışmayı örneklendiren ve deneyimleten bir çalışma olarak hazırlanmıştır. Türkiye’de sanat yönetiminin, en çok da küratoryal deneyimin işleyişi yine Türkiye ve dünya çapında yapılan birtakım sergiler, bu sergilerde yer alan sanatçı ve eserler üzerinden açıklanmıştır. Fransız Devrimi’nden bugüne tarihsel süreç içinde birçok farklı şekilde tanımlanan, fakat bugün ortak paydada hepimizin küratör/küratörlük olarak adlandırdığımız aktör/unsur, günümüzde gerek sanat gerekse sanatçı açısından etkin bir belirleyici unsur olarak karşımızda durmaktadır. Bu kavramın Türkiye’de tam olarak benimsenmeye başladığı yıllar 1990’lara dayanmaktadır diyebiliriz. O yılların başında birçok fikir alışverişinde bulunulmuş, sanat yöneticileri, sanatçılar, galericiler, sanat ortamında bulunan herkes literatüre giren bu yeni kavramı anlamaya çalışmıştır. Zaman zaman tartışma konusuna dönüşmüşse de, bugün artık eski hararetinden uzak, gayet dingin ve sıradan karşılanır olan bu konu birçok eleştirmen tarafından da tartışılmıştır.
Tez için sanatçılar ve küratörlerle yüz yüze görüşmeler yapılmış ve elde edilen sonuçlar küratoryal çalışmalar üzerinden anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Amaç, bu doğrultuda bir kavram üreterek, bu kavramı sanatçılarla paylaşıp Bedenin Ters Yüzü temasıyla ürettikleri işler üzerine bir sergi oluşturmaktır ve bu küratoryal çalışmalardaki bütün edinimlerin sonucunu bu çalışmaya aktarmaktır. Tezin uygulama çalışmalarını da oluşturan küratoryal denemelerden biri olan “Bedenin Ters Yüzü” adı, serginin kavramsal çerçevesini oluşturmuştur. Daha önce yapılan küratoryal çalışmaların yanı sıra tez süresince yapılmış olan sergiler ve bunlara ilişkin kimi zaman sanatçılarla kimi zaman da küratörlerle yapılan röportajlarla çalışmanın temeli atılmaya çalışılmıştır. Bir diğer taraftan ise; hem tezin uygulama kısmını oluşturacak hem de sergide yer alacak çalışmalar üretilmiştir.
Bedenin ters yüzü kavramı, düzenlenen serginin kavramsal çerçevesine ilişkin bir belirteç olup tez içerisinde bir bölüm ve buna bağlı altbaşlıklar halinde yerini almıştır. Buradaki asıl mesele bedenin işlenişinin 1960’lardan sonra nasıl değiştiği konusuna dair bir araştırmadır. Modern öncesi dönemden postmodern döneme beden algısının ve sanatta ifade buluş biçiminin değişimi incelenmiştir: Modern öncesi dönemde, salt figüratif bir öğe olan beden, modernist sanatta farklı ifadeler bulmuş; postmodern dönemde performans sanatının ortaya çıkmasıyla birlikte ise bizzat kendisi bir tuvale dönüşmüş; sanatçılar tarafından sınırların keşfi için kullanılmış ve protest bir tavırla sergilenmeye başlamıştır. Tezde, ayrıca, body art ve performans sanatçılarının bir özgür ifade aracı olarak bedeni nasıl yeniden yarattıklarına değinilmiştir. Tez kapsamında, genel çerçevesi itibari ile beden üzerinden gerçekleştiren eylemler örneklendirilmiş ve ardından, tezin uygulama alanına dair oluşturulan kavram doğrultusunda düzenlenen sergi “Çağdaş Sanatta Yönetim ve Küratöryal Yönetim” başlığı altında irdelenmiştir. Aynı zamanda bu bağlam, tezin uygulama alanı olarak gerçekleştirilen serginin dayanağı niteliğindedir.[1]
Yazar: Mine Bican
Danışman: Yrd. Doç. Lütfi Özden
Yer Bilgisi: Gazi Üniversitesi / Güzel Sanatlar Enstitüsü / Resim Anasanat Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2016
Bedenin Ters Yüzü Sergisi Sergi İçin Oluşturulan QR CODE, 2015
[1] Yazara teşekkür ederiz.