On dokuzuncu yüzyıl, İngiltere hükümetinin hem politik hem de ekonomik yönde sınırlarını genişleterek, emperyalist politikalarını sağlamlaştırdığı önemli bir dönemdir. İngiliz sömürgeciliğin diğer bir besin kaynağı olan kültürel daha da önemlisi ‘bilimsel’ penetrasyon, sömürgeci gücün meşru zemine oturmasına yardımcı olmuştur. Bu penetrasyonun sonucunda ortaya çıkan antropoloji disiplini, sömürgeciliği hem ‘bilimsel’ düzeye taşımış hem de sömürgecilikten faydalanarak kendi metot ve pratiklerini devam ettirmiştir. Bunun karşılığında ise, antropoloji, emperyalist güçlere ‘bilimsel’ kaynak sağlamıştır. Bu ikili ilişki arasında kalan etnografik sergiler, özellikle Afrika’dan getirilen kadın, erkek ve çocukları sergileyerek, sömürgeci gücü halka hatırlatmayı amaç edinmişlerdir.
Bu tez, sömürgeci söylemin üretim aşamasında İngiliz devletinin hizmetinde siyasi bir araç olarak kullanılan antropolojinin ve bu kullanım sırasında ortaya çıkan etnografik sergilerin tarihini, içeriğini ve halka sunuş şeklini ele almaktadır. Sömürgeci söylem ile antropolojinin iç içe geçmiş ilişkisini temel alan bu tez, on dokuzuncu yüzyılın ilk yarısındaki etnografik sergilerde kurgulanmış olan bu hikâyenin nedenleri ve sonuçları üzerinde durmaktadır. Birinci bölüm, sömürgeci antropolog ve ‘yerlinin’ eşitsizlik üzerine kurulu karşılaşması ve yakınlaşması sonucunda yerlinin geçirmiş olduğu değişimi inceler. İkinci bölüm, bu değişimden sonra ortaya çıkan etnografik bedenin yani Afrikalı siyahi bedenin artık bir ‘vahşi’ olarak görülme aşamasını ve bu değişimin sergi sahnesinde nasıl görünür ve aynı zamanda meşru kılındığını analiz eder. Üçüncü ve son bölümde ise özellikle 1850’lerle birlikte performatif bir alana evrilen sergilerin ‘vahşiyi’ sahnelerken kullanılan poster, resim ve gazete kaynaklarına dayanarak ‘ucube şovlardan’ yani ‘ucube’ bedenin sergilenmesinden pek de ayrılmadığı incelenmektedir.[1]
Yazar: İrem Yıldız
Danışman: Gülhan Balsoy
Yer Bilgisi: İstanbul Bilgi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Kültürel İncelemeler Anabilim Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2016
[1] Tezin özeti ve görsel için yazara teşekkür ederiz.