Bu çalışma ‘Çağdaş Nedir?’ sorusunu dikkate alarak, tarih zemininde politik ve estetik bir yaklaşımın irdelemesini amaçlamaktadır. Çalışma, bu amacı sırasıyla Friedrich Nietzsche, Michel Foucault ve Jacques Rancière’in ilgili eserleri ve kavrayışları dahilinde gerçekleştirmektedir.
İlk olarak çağdaşlık soruşturmasına hazırlık anlamında, Nietzsche’nin zamansız kavrayışı irdelenerek zamansız ile çağdaşlık arasında tarih zemininde kurulan özgün ilişki gösterilmektedir. Bu çalışmada zamansızın iki temel yanı vurgulanmaktadır: Birincisi zamansızın kendi çağının değerleriyle uyuşmayan tutumunun bu değerleri imleyen yanı, ikincisi ise tarihi kaynak edinerek yeni değerler yaratımını gözeten tutumunun bu değerleri değiştiren ve dönüştüren yanıdır. Bu çalışmada zamansızın bu iki yanıyla birlikte, mevcut değerlerin belirlediği ilişkilerin hem ifşa edilmesini hem de değiştirilmesini ön plana alan tutumunun, değerlerin oluşturduğu ilişkilerin konumlara dair özgün bir betimlemesini sunan topolojik bir yaklaşım olduğu gösterilmektedir. Bu yaklaşım dahilinde, bir hareketliliğe ya da değişime imkan tanıyacak zamansız tutumun ifade ettiği estetik ve politik potansiyel tartışılmaktadır.
İkinci olarak zamansız imlenerek, Foucault’nun Kant özelinde şimdi ve güncellik kavrayışlarının incelemesi gerçekleştirilmektedir. Foucault’nun, şimdide deneyimi belirleyen sınırların tarihsel olarak kurulmuş sınırlar olduğunu göstermek bakımından eleştirel ve şimdiden başka türlü bir şimdiyi deneyimlemek üzere bu sınırların yeniden kurulabilirliğini göstermek bakımından da değişimi konu edinen yaratıcı bir tarzın gerekliliğini vurguladığı gösterilmektedir. Bu tutum dahilinde, Foucault’nun şimdiye bir fark getirme süreci olarak tanımladığı güncellik, çağdaşın deneyimin sınırlarını konu edinen topolojik mantığı dahilinde estetik ve politik bir potansiyeli ifade etmektedir.
Son olarak Rancière’in ilişkisizlik ve anakronizm kavrayışları ile birlikte, yine onun özgün bir kavrayışı olan uyuşmazlığın, zamansız bir tutumu konu edindiği gösterilmektedir. Bu açıdan, tarihin adlar ile şeyler arasındaki ilişkinin bir özdeşleşme mantığı dahilinde ele alındığı şimdiye müdahale olmak bakımından bu özdeşlik ilişkisinin kesintiye uğradığı anı ilişkisizlik olarak tespit eden Rancière ile, bu ilişkisizliğin sürdürülmesi halinde ilişkilerin yeniden düzenlenebileceği anakronik yani zamansız bir süreç tespit edilmektedir. Rancière’in adlar ile şeylerin karşılıklılığında duyumsanabilir bir düzenin ilişkilerini ve konumlarını betimleyen topolojik mantığıyla beraber, yeni adlarla yani poetik bir faaliyet ile birlikte bu duyumsanabilir alanın yeniden düzenlenmesi olanağının çağdaşın estetik ve politik potansiyeli olduğu gösterilmektedir.
Yazar: Seçkin Göksoy
Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Şiray
Yer Bilgisi: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Felsefe Anabilim Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2018
Bu teze Ulusal Tez Merkezi sayfasından ulaşıldı. Yukardaki metin tezin Özet bölümünden alındı. Görseller sonradan eklendi. Tamamını okumak için bkz. çağdaş_nedir.pdf