Pencere çıkıntılarına yerleştirilen dikenlerden, bankları koltuklara bölen çubuklara kadar, disipliner mimari –veya yaygın adıyla “hasmane kent mimarisi”– örnekleriyle artık her yerde karşılaşmak mümkün. Bu tür tasarımlar kamusal alanlarda belirli davranışları engelleme amacı taşıyor; herkesi etkilemelerine rağmen, esasen buralarda yatan evsizleri hedef alıyorlar. [Bu tür tasarımların kuşları hedef alan örnekleri de mevcut. Bkz. Tasarım Hayata Karşı.]
Birleşik Krallık’ta yaşayan sanatçı Stuart Semple, çoğu zaman fark edilmeden iş gören bu incelikli toplumsal denetim biçimlerine karşı bilinç yükseltmek amacıyla bir kampanya başlattı: İnsanların bu tür tasarımlar hakkında kolaylıkla ve hızla bilgi paylaşımında bulunabileceği Hostile Design (Hasmane Tasarım) başlıklı bir web sitesi açtı. Semple, dünyanın neresinden olursa olsun herkesi, karşılaştıkları bu tür tasarımların fotoğrafını çekip #hostiledesign etiketiyle Instagram üzerinden paylaşmaya çağırıyor. Yayınlanan fotoğraflar, “tasarım suçları galerisi” başlığı altında web sitesinde toplanıyor.
Semple, dijital platformun ötesinde daha geniş kesimlere ulaşmak için, web sitesinden erişilebilen çıkartmalar hazırladı. Herkesin gönlünden kopan bir ücret ödeyerek ulaşabildiği bu “tasarım suçları” çıkartmaları, hasmane tasarımların üzerine yapıştırılmayı bekliyor.
Stuart Semple, Anish Kapoor’un “dünyanın en koyu siyahı” unvanını taşıyan Vantablack adlı malzemeyi tekeline alması üzerine, “dünyanın en canlı pembesi”ni yaratarak Anish Kapoor’u bu rengi kullanmaktan men etmesiyle tanınıyor.
Semple’ın projesi hasmane tasarımları konu alan ve bu konuda bilinç yükseltmeyi hedefleyen ilk kampanya değil. Gordan Savičić ve Selena Savić, 2013 yılında, “arzu edilmeyen” davranışları engellemeye yönelik kent mimarisi örneklerini ve bu amaçla başvurulan –ışıklandırma ve müzik gibi– stratejileri inceleyen Unpleasant Design başlıklı bir kitabı yayına hazırladılar. Geçen yıl da araştırmacı Cara Chellew, Kanada’da hasmane mimari örneklerini belgeleyen #defensiveTO başlıklı bir web sitesi kurdu.
Claire Voon’un hyperallergic’te yayınlanan Artist Launches Campaign to Call Out Hostile Urban Design başlıklı yazısından kısaltılarak çevrildi. [EG]