Sotheby’s müzayede şirketinin, çalışanları üzerinde uyguladığı baskıyı onlarla birlikte protesto eden “Occupy” hareketi, şimdi de dünyanın en zengin şirketlerinden Wal-Mart’ın vârisi Alice Walton’ın Arkansas’da kurduğu özel müzeyi protesto etmek üzere Wal-Mart çalışanlarıyla birlik oluyor. ABD’nin en büyük perakende mağaza zinciri olan Wal-Mart, Ekim ayında çalışanların yararlandığı sağlık hizmeti ödeneklerinde %50 kesinti yapmış, yarı-zamanlı işçilerin sağlık sigortasından yararlanamayacağını açıklamıştı.[1] Wal-Mart çalışanları, milyonlarca dolara mal olan ve şimdiden ABD’nin en zengin müzeleri arasına giren Crystal Bridges Amerikan Sanatı Müzesi’nin sergilediği gücün ve servetin arkasındaki sömürüyü gözler önüne sermek üzere, ABD’nin çeşitli eyaletlerinde Occupy hareketiyle birlikte eylemler düzenleyecekler.
Crystal Bridges Müzesi’nin açılışının bu ay yapılması planlanıyor. Müze yetkilileri ve Wal-Mart zincirinin vârisi Alice Walton, kurumun “Wal-Mart’tan bağımsız” bir girişim olduğunu, Walton’ın müzeye sadece “kendi kişisel servetini” yatırdığını söylüyorlar. Gelgelelim, Walton’ın “kişisel serveti” gökten zembille inmiş değil elbette, nihayetinde Wal-Mart zincirine dayanıyor. Üstelik, Walton Vakfı’nın müzeye yaptığı 1,2 milyar dolarlık bağışın yanı sıra, Wal-Mart Vakfı da müze ziyaretlerinin ücretsiz olması için kuruma 20 milyon dolar hibe etmiş.[2]
“Wal-Mart Müzesi” diye de anılan, Cyristal Bridges Amerikan Sanatı Müzesi
Alice Walton’ın, özel koleksiyonundaki eserlerle kurduğu Crystal Bridges Müzesi’nin tek şaibeli yanı, arkasındaki şirketin uygulamaları değil. Walton daha önce, kaynak sıkıntısından ötürü ellerindekini satışa çıkarmak zorunda kalan kamu kurumlarından özelleştirdiği sanat eserleriyle de gündeme gelmişti. Bunlar arasında en çok tartışma yaratanı, 2005 yılında New York Halk Kütüphanesi’nin elden çıkardığı Akraba Ruhlar adlı Asher Durand tablosunun Sotheby’s müzayede evi aracılığıyla “kapalı zarf” usulü Walton’a satılmasıydı. New York Metropolitan Müzesi ile National Gallery of Art’ın ortaklaşa verdikleri 25 milyon dolarlık teklif, Walton’ın 35 milyon dolarlık teklifinin hayli altında kalmıştı.[3] Gelgelelim, Sotheby’s’in açık müzayede yapılacağını duyurduktan sonra aniden karar değiştirip kapalı zarf usulünü tercih etmesi kuşku uyandırıyordu. Sonradan anlaşıldı ki, düşük fiyat veren National Gallery’nin yöneticisi John Wilmerding, aynı zamanda Walton’ın şahsî sanat danışmanıydı. Tabii şimdi de Wal-Mart Müzesi’nin yönetiminde görev yapıyor.[4] Bu arada Alice Walton, kamuya ait bir mirasın kapalı kapılar ardında özel bir koleksiyona satılmasını eleştirenlere, “tek istediğimiz, büyük bir eseri bir kamu kurumunda sergilemekti” diye cevap vererek, “kamu” düşüncesini ve tarihini de özelleştiriyordu.[5]
Asher Durand, Akraba Ruhlar, 1849
Meşhur para dergisi Forbes ise, Occupy hareketi ile Wal-Mart çalışanlarının eylemlerini “Alice Walton’ın Müzesi Ocuppy Wall Street’in Saçmalığını Gözler Önüne Seriyor” başlığıyla duyuruyor. Makalenin yazarına göre, kendine %99 diyen kimi insanlar, Walton’ın hayırseverliğini takdir etmekten acizler: “Müze, Georgia O’Keefe’den Joan Mitchell’a Amerikan sanatının devlerini –milyonlarca dolar pahasına– bugüne dek bu sanatsal mirası görmekten mahrum kalmış bir bölgeye getiriyormuş, kimin umurunda… Bayan Walton müzesinde bilhassa yerel halktan insanları istihdam ediyormuş, kimin umurunda… Müze kente yeni iş imkânları sağlayıp turizmi canlandıracakmış, kimin umurunda?”[6] Muhtemelen, bu “yeni iş imkânlarından” sigortasız ve güvencesiz olarak nasiplenecek yeni işçi ordusunun… [EG]
[1] http://www.reuters.com/article/2011/10/21/us-walmart-idUSTRE79K43Z20111021
[2] http://artinfo.com/news/story/749949/wal-mart-employees-team-with-occupy-wall-street-to-protest-alice-waltons-crystal-bridges-museum
[3] Bkz. Sanat-Mezat: 12 Milyon Dolarlık Köpek Balığı, çev. Renan Akman (İstanbul: İletişim Yayınları/sanathayat, 2011) s. 252.
[4] http://www.commercialappeal.com/news/2011/nov/13/alices-club/?partner=RSS
[5] http://blogs.artinfo.com/artintheair/2011/11/07/i-wish-i-was-less-controversial-alice-walton-tells-cbs-in-crystal-bridges-segment/
[6] http://www.forbes.com/sites/abigailesman/2011/11/14/how-alice-waltons-crystal-bridges-exposes-the-foolishness-o-occupy-wall-street/?utm_source=allactivity&utm_medium=rss&utm_campaign=20111114