Önsöz
Mümkün Olmayan Müze derlemesini, 2000 yılından beri yayınlanmış olan, müzecilik konusundaki kimi yazılarımın üzerinde yeniden çalışarak oluşturdum. Bu derleme, modernlik öncesinden günümüze, müzeciliğin hem farklı tarihsel dönemlerini, hem de farklı türlerini kıyaslıyor. Örneğin, Rönesans döneminin nadire kabineleri, modern müzeciliğin anıtı Louvre, ve Louvre'la birlikte kurulmaya başlayan mimarlık müzeleri; ütopyaların canlandırıldığı müzeler; vahşiliğin icat edildiği ve ırkçılığın örgütlendiği antropolojik insan müzeleri ve insanat bahçeleri; Malraux'nun röprodüksiyonlardan kurduğu "hayalî müze"; Bilbao Guggenheim Müzesi ve "ofis müze" gibi, tarihin aynası olmaktan medyalaşmaya doğru evrilen çağdaş müzeler. Bunların yanı sıra, bir de Türkiye'deki müzecilik tarihine değinen kimi yazılar var. İlki, Topkapı Sarayı'nın da Avrupa'daki diğer imparatorluk müzeleri gibi bir nadire kabinesi olarak incelenmesi gerektiğini vurguluyor. Daha sonraki yazılar ise, modern bir müzenin kurulması amacıyla 1882'de Güzel Sanatlar Akademisi'nin açılmasıyla başlayan girişimler üzerinden bu müzenin neden mümkün olamadığı üzerinde duruyor. Ve kuruluşundan başlayarak bu müzenin evi olan mekânın nasıl sonunda Osmanlı heybetinin canlandırıldığı bir medyaya döştürüldüğüne değiniyor.
Bu derleme, müzelerin ne gösterdikleriyle ilgileniyor. Temsil ettikleri ve donattıkları bilgi ve iktidar rejimlerini irdeliyor. Çeşitli örnekler üzerinden, müzelerin inşa ettikleri sembolik evreni ve dili sökmeye çalışıyor. Bu dilin zamanla nasıl dönüştüğünü araştırıyor. Müzelere özgü değişik anlamlandırma 'teknolojileri' arasındaki çatışmalara dikkat çekiyor. Müzelerin iletişim gücünü sorguluyor. Ve sonunda, müze açmanın bir çılgınlık aşamasına geldiği günümüzde bu gücün bizi nasıl etkilediğini aydınlatmayı umuyor.
Buradaki yazıların önemli bir bölümü, Hacettepe Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ve Paris’te Ecole de Haute Etudes en Sciences Sociales’de düzenlenen toplantılara bildiri sunmam için aldığım çağrılar üzerine kaleme alınmıştır. Bu çağrıları ve teşvikleri dolayısıyla, özellikle artık aramızda olmayan Semra Germaner'e, Sylvia Naef'e, Hasip Pektaş'a ve Deniz İncedayı'ya teşekkür ederim. Derlemede yer alan "Mümkün Olmayan Müze" yazısıyla ilgili önerileri dolayısıyla arkadaşlarım Faruk Tabak (1954-2008) ve Huricihan İslamoğlu'na, gönderdiği fotoğraflar ve gösterdiği ilgiden ötürü Edhem Eldem’e; ayrıca, bütün yazıları önceden okuyarak her zaman olduğu gibi katkılarını esirgemeyen Nur Altınyıldız'a şükranlarımı sunarım.
İÇİNDEKİLER
Halil Edhem’in Modern İstanbul Müzesi
*Nadireler
*Kabinelerin Bilgi Rejimi
*Himaye Düzeni
*Rönesans Müzelerinden Modern Müzelere
*Topkapı Nadire Kabinelerinin Modernleşmesi
*Halil Edhem ve Modern Müzecilik
Mümkün Olmayan Müze
*İmparatorluk Müzesi ve Osmanlı Modernleşmesi
*Cumhuriyet Müzelerinin Kimlik Arayışı
*Kültürün Özelleştirilmesi ve Sanat Müzeleri
Estetiğin Muhafazakârlaştırılması ve İstanbul Resim Heykel Müzesi’nin Saray’dan Sürülmesi
*İstanbul Resim Heykel Müzesi'nin Yerinden Sökülmesi
*Veliahtların Dönüşü ve Saltanat Sanatının İhyası
*Estetiğin Muhafazakârlaştırılması ve Osmanlı Canlanması
*İstanbul Resim Heykel Müzesi Ne Olacak?
Ütopya Olarak Müze ve Mimarlık
*Müzelerin Kökenindeki Ütopik Mimarlık Anıtları
*Mısır Mimarlığında Ütopya Olarak Ahret
*Akropolis, Müze ve Ütopya
*Rönesans Müzelerinin Evreni
*Hafıza Tiyatroları, Müzeler ve Ütopyalar
*Modern Ütopya Edebiyatı ve Müze Mimarlığı
İlk Mimarlık Müzesi: Dünü ve Bugünü
*Rönesans’ın “Kâğıt Müzeleri”
*Taş Müzeler ve Diğerleri
*Mimarlığın Louvre’u
*Ressam Lenoir’ın Fransız Anıtları Müzesi
*Mimar Viollet-le-Duc’ün Fransız Anıtları Müzesi
*Cité
İnsan Müzeleri – İnsanat Bahçeleri
*"Vahşi"nin İcat Edilmesi
*Musée de l'Homme – 1938
*Musée du quai Branly
Hayalî Müze
*Fotoğraftan Tarih
*Fotoğraftan Müze
*Fotoğraftan Sanat
*Hayalî Müze ve Modernizmin Sonu
*Hayalî Müzeden Sanal Müzeye
Modern Müzenin Kuruluşu ve Çöküşü: Louvre ve Bilbao Guggenheim: İki Müze, İki Küratör, İki Sanatçı
*Louvre Müzesi ve Modernlik
*Bilbao Guggenheim Müzesi ve Postmodernlik
*Bilbao Guggenheim – Jeff Koons
Müzenin Medyalaşması ve Ofis Müze: Borusan Contemporary
*Müzemani
*Modern Zamanlarda ve Çağdaş Zamanlarda Müze-Mağaza-Medya
*Borusan Ofis Müze
*Thomas Krens Kimdir?
*Müze-Şapel
*Rönesans'ın Ofis Müzesi