Pac-Man, 1980
Yakında MoMA’yı ziyaret edenler Warhol’un Gold Marilyn Monroe’su ve Picasso’nun Les Demoiselles d’Avignon’unun yanında Pac-Man’in de sergilendiğini görecekler; çünkü 1940'lardan beri sanatın normlarının tanımlanmasında önemli bir merkez olan New York Modern Sanat Müzesi video oyunlarının birer sanat eseri olduğunu resmen tescillemiş bulunuyor. Aslında NEA (Amerikan Ulusal Sanat Fonu) da geçtiğimiz yılın ortalarında “Medya Sanatları” adı altında yeni bir kategori oluşturarak öncü bir adım atmıştı.[1]
Video oyunlarının sanatsal bir değeri olup olmadığı son on yıldır tartışıladursun, MoMA koleksiyonuna yeni bir kategori eklemek adına başta Pac-Man olmak üzere 14 video oyununu satın alarak oyun sağlayıcıların yanındaki yerini aldı. Bir uzmanın küratörlere verdiği tavsiyeye göre oyunlar, muhtemelen “en önemli” sanat formlarından biri haline gelecekti. Müze bu doğrultuda harekete geçerek bilgisayar oyunu uzmanları, tarihçileri, eleştirmenleri ve bilirkişilerden oluşan bir gruba danışarak bir liste oluşturdu. Bu listede ise geçen yıla kadar 150 milyon kopya satmış bir seri olan The Sims’in yanında Another World ve Portal da var. Görünen o ki, ziyaretçiler galeride yer alan oyunları da oynayabilecekler ki bu, sanat duayenleri için hazmı zor bir yenilik olabilir.
flOw, 2006
MoMA’nın mimari ve tasarım departmanından kıdemli küratör Paola Antonelli, ilk etapta sergilenecek bu 14 oyunun ardından listede yer alan diğer oyunların da koleksiyona ekleneceğini belirtti. İlk grup 2013 Mart ayından itibaren Philip Johnson Gallerier’de sergilenecek. Antonelli video oyunlarına dair şunları söylüyor: “Video oyunları sanat mı? Elbette öyleler ama aynı zamanda birer tasarım ürünüler ve biz de bu âlemde atacağımız bir sonraki deneysel girişimin tasarım üzerinden olmasını tercih ettik.”
MoMA’ya akıl hocalığı yapanlardan Smithsonian sergisinin misafir küratörü Chris Melissinos ise, “Bu kararla video oyunlarının bu toplumda önemli birer kültürel ve sanatsal ifade biçimine dönüştüğünü de anlıyoruz. Hatta en önemlisi haline gelebileceğini bile söyleyebiliriz,” diyor ve şunları ekliyor: “Bu zanaatla uğraşanlar kendilerini birer sanatçı olarak görüyorlar ki kesinlikle öyleler. Video oyunları için pek çok geleneksel sanat formunun bir karışımı diyebiliriz.”
Antonelli MoMA için seçim yaparken başvurdukları dayanak noktalarını şöyle sıralıyor: “tarihsel ve kültürel anlam, estetik ifade, işlevsel ve yapısal geçerlik, teknoloji ve tarzda yenilikçi yaklaşım ve tüm malzemelerin ve tekniklerin başarıyla harmanlanması.” Şimdilerde müzenin dijital muhafaza birimi oyun kopyalarının orijinal formatlarını (disket ya da kaset, orijinal konsollar ya da oynandıkları bilgisayarlar) koruma yöntemleri üzerinde çalışıyor.
SimCity, 2000
Öte yandan, hatırı sayılır sinema eleştirmenlerinden ve tartışmaya karşıt bir görüş getiren Roger Ebert 2005’te şöyle bir açıklamada bulunmuştu: “Tanıdığım hiç kimse bana, büyük şairler, sinemacılar, romancılar, besteciler ve dramaturglarla karşılaştırılabilecek değerde bir oyun adı veremiyor.”[2] Her ne kadar MoMA’nın sözcüleri bu girişimlerinde daha çok tasarım odaklı bir yaklaşım benimsediklerini açıkça belirtse de, sergilenen oyunların sanatsal bir etkileri olduğuna dair alttan alta bir yönlendirme olduğunu sezmek mümkün. Bu yönlendirme de muhtemelen ileriye dönük pazarlamacı bir hedef. Öte yandan MoMA'nın oyun seçimlerine baktığımızda, sergilemeyi arzuladıkları estetik değerleri görmek yerine, karşımıza besbelli daha popüler oldukları için ikonlaşmış oyunlar çıkıyor ve dile getirmeseler de popülaritesi yüksek olan oyunların daha fazla ziyaretçi (sergi alanında bir oyundan diğerine koşturan çocuklar dahil) çekeceğini düşündüklerini anlamak zor değil. Video oyunlarının sanatsal bir değeri olup olmadığını tartışılacaksa, unutulmaması gereken bir gerçek daha var: Oyunlar, interaktif özellikleri nedeniyle yaratıcısının imgeleminden bağımsız bir yol izler; dolayısıyla burada yaratıcıya ait kişisel bir görü aktarımından söz edemeyiz. Video oyunlarının sanatsal bir etki yaratamayacaklarını, salt bu temel özellikleri bile kanıtlamaya yeter. [NÖ]
kaynak: http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/news/video-games-in-an-art-gallery-moma-allows-pacman-into-its-hallowed-halls-8372010.html