Martha Rosler, Bringing The War Home/Savaşı Eve Getirmek başlıklı fotomontaj serisine ilk başladığı 1960’lardan sonra, bir sanatçı, yazar ve hoca olarak, çağdaş sanatın en saygın kültürel eleştirmenlerinden biri oldu. 1970’lerden beri fotoğraf, video, performans ve enstalasyon dallarında çalışan Rosler, gündelik hayatın görsel temsillerine feminist perspektiften, eleştirel bir bakışla yaklaşarak, kendi deyişiyle “kişisel hikâyelerin içine kamusal anlatılar yerleştirdi”.
1962-72 yılları arasına ait 20 imajdan oluşan Savaşı Eve Getirmek başlıklı seride Rosler, Life dergisinde yayınlanan Vietnam Savaşı’na ait çatışma, yanan köy ve ceset fotoğrafları ile, House Beautiful adlı dekorasyon dergisinde yayınlanan ve İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki müreffeh bir Amerika’nın simgesi olan ev içi fotoğraflarını birleştirmişti. Uyumsuzluklarıyla insanı çarpan üstüste bindirmelerde, tertemiz oturma odaları ve keyifli mutfaklar mültecilerin ve savaş manzaralarının “işgaline” uğruyordu. Vietnam Savaşı’nın en şiddetli günlerinde üretilmiş olan bu imajlar, dönemin yeraltı gazetelerinde, savaş-karşıtı dergi ve ilanlarda yayınlanıyor veya fotokopiyle dağıtılıyordu: “O dönemde bu çalışmaları –özellikle de savaş-karşıtı montajları– sanat ortamlarında sergilememek gerektiğini düşündüm. Savaş-karşıtı ajitasyonu böyle bir ortamda sergilemek yakışık almazdı, çünkü bu görüntüler 'sokağa' veya yeraltı yayınlarına uygun düşerdi.”[1]
Rosler’ın katıldığı savaş-karşıtı ve feminist eylemler bağlamında yarattığı bu imajlar, sadece savaş politikasında değil aynı zamanda ırk, toplumsal cinsiyet ve sınıf eksenindeki insan hakları politikalarında da değişim yaratma derdinde olan karşı-kültürün radikal hedeflerini somutlaştırıyordu.[2] Montajların arkasında, Rosler’ın “televizyonda ve yazılı basında, hatta savaş-karşıtı ilan ve afişlerde gördüğümüz imajlar karşısında [kapıldığı] yılgınlık hissi” yatıyordu: “Gördüğümüz imajlar hep çok uzaklara, kafamızda canlandıramadığımız yerlere aitti”.[3]
Savaşı Eve Getirmek serisi, “sanat dünyası”na ancak 1990’ların başında girdi: 1991’de, özgün kolajlardan üretilen sınırlı edisyonlar basıldı ve New York’taki Simon Watson Gallery’de sergilendi. Rosler sonradan, “bu eserlerin tarihe kaydedilmesi için şu ya da bu şekilde normalleşmeleri gerektiğini anlamıştım” diyecekti.[4] Kolajları sergilemesinin bir sebebi de, bunların birer “imaj muharebesi” işlevi görmesini istemesiydi. Üretilmelerinden 20 sene sonra sanat dünyasına ait bir ortamda görünmeleri, eserleri, Rosler’ın çalışmalarının da biçimlenmesinde payı olduğu postmodern söyleme yerleştirmiş, ama aynı zamanda 1991 Körfez Savaşı’yla aynı tarihe denk gelmişti. Vietnam Savaşı montajları, hayatın içinde sahte biçimde ayrıştırılan deneyimleri –uzaktaki bir savaş ile Amerika’nın oturma odalarını– birbirine bağlıyor, medya temsilleri ile kamuoyu, reklam ile politika, cinsiyetçilik ile şiddet, “militarize” dış alan ile barışçıl ev içi arasındaki güçlü ilişkileri teşhir ediyordu.[5]
Rosler Vietnam serisine 1967’de, ABD’de üç büyük televizyon kanalının renkli yayına geçtiği tarihte başlamış, Life dergisinin haftalık yayınına son verdiği 1972’de seriyi sonlandırmıştı. Montajları, yaşam tarzı ve eğlence dünyasına ait yazılarla son çıkan bir ev ürününe, mükemmel yatak şiltesine veya kanapeye ait reklamların ayırt edilmeyecek şekilde iç içe geçtiği dergi sayfalarına gönderme yapıyordu. Rosler 2004’te, ABD’nin Irak’ı işgaline tepki olarak Savaşı Eve Getirmek serisine yeniden başladı: Bringing the War Home: House Beautiful, New Series. Rosler, politik saiklerle üretilen eserlerin taşıdığı “haber değeri”nin, eninde sonunda “mitolojikleşmiş, evrenselleşmiş bir mesaja” dönüştüğünü anlamıştı: “İnsanlar bugün Vietnam Savaşı montajlarına baktıklarında evrensel mesajlar görüyorlar. Bu yüzden yeni bir seriye başlamanın zamanı gelmişti.”[6] Artık Photoshop gibi tekniklerin bulunmasına rağmen, Rosler yeni serideki kolajları da elle kesip yapıştırarak üretti.
“Cleaning the Drapes”, House Beautiful: Bringing the War Home serisinden, 1967-72.
“First Lady (Pat Nixon)”, House Beautiful: Bringing the War Home 1967-72 serisinden.
“Balloons”, House Beautiful: Bringing the War Home 1967-72 serisinden.
“House Beautiful: Giacometti”, House Beautiful: Bringing the War Home 1967-72 serisinden.
“Election Lynndie”, Bringing the War Home: House Beautiful 2004-2008 serisinden.
“Gladiators”, Bringing the War Home: House Beautiful 2004-2008 serisinden.
“Amputee (Election II)”, Bringing the War Home: House Beautiful 2004-2008 serisinden.
Susan Stoops’un “Martha Rosler: Bringing the War Home (1967-2004)” başlıklı yazısından seçilmiş pasajların çevirisidir, Appropriation içinde, ed. David Evans (Londra, BK ve Cambridge, ABD: White Chapel Gallery ve MIT Press)s. 58-61.
[1] Martha Rosler, “Place. Position, Power, Politics” [1994]. Decoys and Disruptions: Selected Writings, 1975-2001 (Cambridge, Massachusetts: The MIT Press, 2004) s. 355.
[2] Rosler 1968’de New York’tan San Diego’ya taşındı ve kadın hareketine faal biçimde katılmanın yanı sıra burada çıkarılan savaş-karşıtı ve protest dergilerde çalıştı.
[3] Rosler’dan aktaran, Laura Cottingham, “The War is Always Home: Martha Rosler”, Simon Watson Gallery, New York, Ekim 1991 (sergi broşürü).
[4] Rosler, Decoys and Disruptions, s. 356.
[5] Rosler, yazarla görüşme, 2007.
[6] Rosler, Christy Lange’ın söyleşisi, “Bringin’ it All Back Home”, frieze (Kasım-Aralık 2005) s. 94-95.