Kanadalı sanatçı Peter von Tiesenhausen, Alberta’daki arazisinden boru hattı geçirmeye çalışan petrol şirketleriyle giriştiği uzun soluklu mücadelenin sonunda bir ilke imza attı: Açık hava galerisine çevirdiği 3500 dönümlük arazisini sanat eseri olarak tescilletirdi.
Alberta kanunlarına göre, toprak sahipleri arazilerinin ancak yüzeyi üzerinde hak iddia edebiliyorlar. Yerin altındaki doğal kaynaklar hukuken devlet malı kabul ediliyor; devlet de petrol ve doğal gaz üreticilerine mülk sahibine tazminat ödemeleri kaydıyla kullanım hakkı verebiliyor. Tazminat çoğunlukla telef olan tarım ürünleri için veriliyor, fakat Tiesenhausen’in tarlasında patates, havuç yetişmiyor; onun yerine heykeller var. Hasat zayiatı yerine sanat zayiatı için tazminat ödemenin şirketler için hem maddi hem de manevi açıdan çok daha külfetli olabileceğini hesap eden Tiesenhausen, bir avukatla anlaşıp arazi üzerinde fikrî mülkiyet hakkı talebinde bulundu. Hazırladığı başvuru dilekçesinde avukat, arazinin yüzeyine zarar vermesi durumunda söz konusu petrol şirketinin telif hakkı ihlalinde bulunmuş olacağını hatırlattı. O gün bugündür şirketler Tiesenhausen’e çok daha temkinli yaklaşıyorlar.
Tiesenhausen 17 yaşında petrol sahalarında çalışmak için okulu bırakmış. Altın madenlerinde ve Antarktika’da çalışmış. Ta ki 1990 senesinde tüm vaktini sanata ayırmaya karar verene kadar. Seneler boyunca verdiği hukuk mücadelesinde geçmiş iş tecrübesinin faydasını gördüğü muhakkak. “Şirketlerden para koparmaya çalışmıyorum; yalnızca onlarla anladıkları dilden konuşuyorum,” diyor. “Petrol şirketi boru hattı döşemek istedi. Ben de ‘olmaz’ dedim. Onlar da cevaben benim isteyip istemememin bir anlamı olmadığını, yerin yüzeyindeki 15 cm’nin bana, geri kalan her şeyin de onlara ait olduğunu söylediler. Kanada’da işler böyle yürüyor. Ben de; buyurun döşeyin hattınızı ama yüzeye zarar vermeyin dedim. Tabii bu neredeyse imkânsız gibi bir şey, oldukça da masraflı! Üstüne üstlük yüzeyde de tarla ya da orman değil, sanat eseri var. Anladılar ki durum ciddi. 15 senedir benden uzak duruyorlar.” [AB]
Kaynaklar:
http://this.org/magazine/2010/04/22/peter-von-tiesenhausen-fights-oil-companies/
http://www.cantechletter.com/2014/05/alberta-artist-copyrights-land-artwork-keep-oil-companies-bay/