Bedford Press’ten[1] çıkan, Civic City Cahier (Yurttaş Şehri Defterleri) serisinin 2011 yılında yayınlanan beşinci kitabı, Designing the Post-Political City and the Insurgent Polis’in yazarı Erik Swyngedouw, neoliberal kirizin kentsel mekâna yansımalarından, kentsel başkaldırılardan ve bu ortamda tasarımcının potansiyel yeni rollerinden bahsediyor. Rancière, Chantal Mouffe ve Žižek eksenli post-politik kent kavramları üzerine, neoliberal dönemde hâkim olan uzlaşmacı demokrasi ve sahte politiklik anlayışını tartışıyor. Kentsel alanı demokratik politik bir tartışma alanı olarak yeniden tasarlamak, müşterek değerler ve kolektif bir yaratım olarak kenti yaratmak için yöntemler öneriyor.
Swyngedouw, tasarımcıların tüm süreçler içindeki ciddi rolünü işaret ederek şöyle diyor: “Teknolojik-yönetimsel politikalar şehri kolonize etti. Tartışma alanı olarak politika, neoliberal, post-demokratik uzlaşıyla yer değiştirdi. Her alandan tasarımcının biçimlenmesine yardım ettiği bu koşullar, anlaşmazlıkları dışlamakta ve çatışmaların demokratik politikanın yapıtaşlarından olduğunu reddetmektedir.”
Civic City Cahier serisi, sunuş yazısında şöyle tarif ediliyor:
Civic City Cahier, kent ve tasarım teorisi-pratiği alanında çalışan uzmanların kısa monograflarını içeriyor ve yeni bir sosyal kentin yaratılmasında tasarımın oynayabileceği rolle ilgili tartışmalara malzeme sağlamaya çalışıyor.
Şehirler artık sadece binalardan, sokaklardan, meydan ve parklardan ibaret olarak düşünülemez. Kamusal alandaki yazı ve resimler, marka kampanyaları, sokak sanatı, yönlendirme sistemleri, geçici yerleştirmeler ve harita temsilleri, tıpkı trafik işaretleri, kent mobilyaları, taşıtlar ve bina cephelerinin görünüşleri gibi bizim kenti kullanmamızı, deneyimlememizi ve algılamamızı etkiler. Neoliberalizmin büyüyen krizinde, Civic City Cahier serisi bahsi geçen tasarım pratiklerini ele almaktadır.
Küresel kentler (özellikle onların tasarımı) pazara dayalı gelişim paradigmasına yaslanmakta ve neoliberal yeniden yapılanmanın mekânları olarak tercüme edilmektedir. Şimdi bu ideolojinin krizi küresel kentleri de vurmuşken, daha sosyal “başka bir kent hayali” kurmanın yolu bir imkân ve zorunluluk olarak ortaya çıkmış durumda. Tasarımcılar hâlâ kendilerini eleştiri ve öneriler konusunda geri tutsalar da, artık tasarımcının sosyal kentteki rolünü yeniden tanımlamanın ve harekete geçmenin zamanıdır.
Kamusal alanın yaratımında tasarımcının rolü nedir?
Sosyal mekânın metalaştırılmış kolonizasyonunda tasarımcı, yalnızca bir araç olmayı mı istiyor?
Yoksa mevcut kentsel mekânların ideolojik yıkıntısından Yurttaş Şehri’nin doğmasını sağlayacak kilit unsur, tasarım ve kentsel konuların görsel ve fiziksel temsilinin ta kendisi mi?
Civic City Cahier serisi, Zürih Sanatlar Üniversitesi’nin (ZHdK) devam eden lisansüstü ve araştırma programı “Civic City”nin sonuçlarını ve çalışma malzemesini biraraya getiriyor. Program, Ruedi Baur, Miguel Robles-Duran, Matthias Görlich ve Jesko Fezer tarafından yürütülüyor.
Kaynaklar:
Designing the Post-Political City and the Insurgent Polis
www.bedfordpress.org
www.aaschool.ac.uk
en.wikipedia.org/wiki/Architectural_Association_School_of_Architecture
[1] Bedford Press, Londra’daki mimarlık okulu Architectural Association’ın (AA) 2008 yılında başlattığı bir girişim ve yayıncılıkta çağdaş modeller geliştirmeyi amaçlayan bir yayınevi. Adını AA binasının şu an bulunduğu sokaktan alıyor. AA Publications’ın bir parçası olarak başlamış olan bu girişim, zamanla AA School’un mekânına yakın bir yayınevi olarak hizmet vermeye başladı ve artık AA’in programının ötesinde özgün bir yayın tipolojisi oluşturmaya çalışıyor. AA’in bağımsız yayıncılık mirasını üstleniyor ve esnek, küçük ölçekli bir yayıncılık modeli kurmaya çalışıyor. Bildik anlamda kitapların yanında kitapçık, poster ve sınırlı sayıda basımlar gerçekleştiriyor.
Architectural Association (AA), İngiltere’de zamanının yerleşik mimarlık eğitimi ve pratiğine bir tepki olarak 1890 yılında kuruldu. İngiltere’deki en eski özel mimarlık eğitim kurumlarından ve şüphesiz dünya üzerindeki en prestijli mimarlık okullarından biri. Yirminci yüzyılın ortasında, okulun kurduğu özgür düşünce ortamından çıkan pek çok fikir bugün hâlâ ilham verici olmaya devam ediyor. Öğrenci oldukları okulda daha sonra dersler de veren, güncel mimarlığın pratik ve teorik ortamına yön veren, tartışmalar yaratan Rem Koolhaas ve Zaha Hadid de AA çıkışlı isimler.