Formaldehit içinde dondurulmuş hayvanların; pırlantalarla süslü, platin kaplı insan kafatasının yaratıcısı, dünyanın yaşayan en zengin sanatçısı Damien Hirst, iki sene önce, North Devon eyaletindeki Ilfracombe kasabasında bir “eko-köy” kurma projesi olduğunu basına duyurmuştu (bkz. e-skop: Spekülasyon Sanatı: Damien Hirst Emlak İşine Giriyor). Hirst’ün Ilfracombe’u yeniden tasarlaması anlamına gelen bu proje, geçtiğimiz günlerde North Devon şehir meclisinde onaylandı.
Huffington Post’un “Damien Hirst kimsenin istemediği bir kasaba inşa ediyor” başlığıyla duyurduğu 750 konutluk proje içinde dükkânlar, sağlık merkezleri, spor alanları, hobi amaçlı tarım yapmak için bahçeler ve bir ilkokul olacak. İnşa edilen 750 evden 75 tanesinin, “makul fiyatla” satışa çıkacağı söyleniyor.[1]
Hirst'ün "Southern Extension" diye anılan projeyle ilgili çizimleri
Hirst, uzun yıllardır Ilfracombe kasabasında mülk ve arazi satın alıyordu. Halihazırda burada bir stüdyo, bir restoran, ve 10 yıl önce dört ortakla beraber satın aldığı 187 dönümlük Winsham Çiftliği’nin sahibi. Ayrıca 2012 yılında Hirst’ün Doğruluk: Günümüzün Hakikat ve Adalet Alegorisi (kısa adıyla Verity) adlı heykeli de, 20 yıl boyunca bedelsiz olarak kalmak üzere Ilfracombe sahiline yerleştirilmiş ve tartışmalar yaratmıştı (ayrıntılı bilgi için bkz. e-skop: Mastaba ve Edgar Degas ve Damien Hirst'ün Canavarları)
Ilfracombe sahili, kırmızı tuğla bina Hirst’ün restoranı “The Quay”.
"Doğruluk: Günümüzün Hakikat ve Adalet Alegorisi" (Verity)
BBC’nin röportaj yaptığı kent sakini David Watts’a göre proje bölgedeki doğal hayata zarar verecek. Watts, Ilfracombe’un kötü bir ulaşım sistemi olan, iş imkânlarının fazla olmadığı bir sahil kasabası olduğunu söylüyor ve şunu soruyor: “Bütün bu evleri kim satın alacak?”[2]
10-15 yılda tamamlanması öngörülen projenin, belediyenin iş duyurusuna çıkış metinlerinden mimari ekibin teklifine, proje alanının çevresinde yaşayan kentlilerin soru ve önerilerinden sürdürülebilirlik raporlarına kadar farklı nitelikteki döküman ve yazışmalarına yerel yönetimin internet sitesinden ulaşmak mümkün.[3]
Hirst, projeyi Rundell Associates adlı mimarlık firması ile beraber yapıyor. Rundell Associates sanatçılarla çalışmaya ve sanatçılar için projeler yapmaya alışkın bir ofis. Projeleri arasında pek çok sanatçı stüdyosu tasarımı var ve bunların en yenilerinden biri, Tracey Emin için Doğu Londra’da yaptıkları stüdyo. 2000’li yıllarda, sanat simsarı Jay Joplin için yaptıkları White Cube galerisi, sanat piyasasından müşteriler için üretilmiş başka bir proje. Hirst ile çalıştıkları projelerden biri, sanatçının sahip olduğu küçük bir şato görünümündeki Toddington Manor adlı yapının restorasyonu.
Ama Hirst ile birlikte imza attıkları en ilgi çeken proje, 1998’de Batı Londra’da açılan ve dekorasyonu, garsonlarının kıyafetleri, menüsü ve sanat alanından müşterileriyle ünlenen Pharmacy (Eczane) adlı restoran.
Bu restoranın ünü, 2002 yılında kapanmasından sonra içindeki dekorasyonun Sotheby’s tarafından yürütülen bir açık artırmada satılmasıyla iyice perçinleniyor. Kapanan restoranın önüne yığılan eşyaları gören, Sotheby’s ekibinden Oliver Barker, bu açık artırmanın gerçekleşmesi için hem Hirst’ü hem de Sotheby’s yönetimini ikna ediyor.[4]
Açık artırmaya çıkmadan önce toplam 3 milyon sterlin fiyat biçilen, hap şeklinde oturma yerleri olan bar taburesi gibi mobilyalardan sofra takımlarına, kül tablalarından mekân için tasarlanmış ilaç dolaplarına kadar farklı nitelikteki 140 parçadan 11,1 milyon sterlin gelir elde ediliyor.[5] 100 sterlin açılış fiyatı biçilen 6 kül tablası 1600, 50-70 sterlin aralığında açılış fiyatı biçilmiş iki martini kadehi 4800, bir tuzluk ve bir karabiberlik 1920, mekânın özgün duvar kâğıtlarına ait 20 rulo ise 15.600 sterline alıcı buluyor. Sıradan objeler ve mekânın dekorları, açık artırmayla, birer sanat eseri veya antikaymışçasına satılıyor.
Akla şu soru geliyor: Ilfracombe’da tasarlanan proje de zaman içinde Pharmacy gibi açık artırmaya çıkacak bir meta haline getirilebilir mi? Doğramalar, kapılar, tuğlalar, ağaçlar, kaldırımlar ya da mekâna özel deneyimler, yakın bir gelecekte bir açık artırmanın parçası olabilir mi? Söz konusu Damien Hirst olduğunda, çok da imkânsız değil gibi...