Tarsila do Amaral, 1886-1973
Brezilyalı ressam Tarsila do Amaral’ın 1928 tarihli, "Abaporu" başlıklı resmi ülkenin sanat tarihinde modernist bir devrimin başlatıcısı sayılır. Yazarlar Raul Bopp ve aynı zamanda Amaral’ın eşi olan Oswald de Andrade, resimde betimlenen figürün Brezilya yerlilerinden bir ‘yamyam’a ait olduğunda mutabık kalırlar. Abaporu’dan esinlenen Andrade, bir “Yamyamlık Manifestosu” yazarak, Avrupalı sömürgecilerin Brezilya kültürünü yiyip yutmasına ve kendi kültürlerini dayatmasına karşı, Brezilyalı sanatçıların Avrupa kültürünü hazmedip bundan kendilerine özgü bir modernizm çıkarmalarını önerir. Böylece Brezilya sanatında “özerk” bir modernist hareket, Yamyamlık Hareketi, başlamış olur. Sembolü Abaporu’dur. Kısa sürecek bu dönemde, hayalî yaratıklar ve manzaralar, parlak renkler Amaral’ın eserlerine egemen olur; çocukluğunda Afrika kökenli dadılarından dinlediği masallar, kendi tabiriyle “bilinçdışından taşarak” resimlerini düşsel bir niteliğe büründürür.
Ertesi yıl, 1929’da, New York borsasının çökmesi tüm dünyada büyük bir ekonomik krize neden olur. Brezilya kahvesinin değeri de düşer. Amaral için bir dönüm noktası olur bu. Toprak sahibi ailesi servetini kaybeder. Amaral iş aramak zorunda kalır; derken eşi Andrade’den ayrılır. Sanatındaki ‘yamyamlık’ dönemi sona erer.
1931’de hayatındaki yeni ilişkiye koşut olarak Amaral’ın sanatı da dönüşüm geçirir. Komünist bir doktor olan Osório Cesar ile ilişkisi ve Paris’ten arkadaşı olan Serge Romoff’un etkisiyle, Amaral komünist harekete sempati duyar. Üçü birlikte Sovyetler Birliği’ne bir yolculuk yaparlar. Romoff komünizmin tüm olumlu yanlarını çiftin önüne serer. Brezilya’ya döndüklerinde Amaral, Cesar’la birlikte Komünist Parti’nin toplantılarına katılır. Bu sıralarda parti illegal olduğundan, Amaral bir ay kadar hapis yatar. Bütün bunların sanatına etkisi, resminde toplumsal konuların belirmesi olur. 1933 tarihli Operários (İşçiler), konusu açısından Brezilya’da bir ilktir. Arkasından Segunda Classe (İkinci Sınıf), Costureiras (Terziler) ve Crianças-Orfanato (Yetimhane) gelir. [NAA]
Operários (İşçiler), 1933.
Segunda Classe (İkinci Sınıf), 1933.