Pandemi, tüm dünyada kültür ve sanat alanını ciddi biçimde etkiledi; maaş kesintileri ve toplu işten çıkarmalar, emeğinin karşılığını almakta normalde de zorlanan sektör çalışanlarını iyice köşeye sıkıştırdı. Amerika Birleşik Devletleri’nde sanat kurumları çalışanları arasında filizlenen yeni bir bilincin ilk sinyalleri, pandemiden önce zaten belirmeye başlamıştı.
2018’de Whitney Müzesi Mütevelli Heyeti Başkan Yardımcısı Warren B. Kanders, silah ve biber gazı fişeği üreticisi Safariland şirketiyle olan bağlantısının Hyperallergic tarafından ortaya çıkarılmasının ardından, yaklaşık bir buçuk yıl süren protestolardan sonra görevinden istifa ettiğini açıklamak zorunda kaldı. Bunda, işlerini Whitney Bienali’nden geri çeken sanatçıların ve farklı sanat inisiyatiflerinin düzenlediği eylemlerin yanı sıra, müzenin 100 kadar çalışanının birleşerek yönetime sunduğu mektubun etkisi de büyüktü. Sözü edilen şirketin “protestocu püskürtme” amaçlı ürünleri, Gazze şeridi ve Gezi olayları sırasında Türkiye de dâhil olmak üzere dünyanın dört bir yanında kolluk kuvvetleri tarafından kullanılmıştı.[1] Hatta ABD-Meksika sınırında sığınma talep eden, aralarında çocukların da bulunduğu Meksikalı göçmenler bile bu fişeklerden nasibini almıştı.[2]
“Decolonize This Place” adlı bağımsız oluşumun Whitney Müzesi’nde gerçekleştirdiği eylemlerden. Kaynak: artnews.com
2020 yazının başlarında Metropolitan Müzesi, Solomon R. Guggenheim Müzesi ve MoMA’nın da dâhil olduğu bazı New York kültür kurumlarının çalışanlarından oluşan bir koalisyon, ortak bir mektup yayınlayarak artık bu kurumlarda süregelen “beyaz üstünlüğü”ne ve ırkçı uygulamalara tahammül edilemeyeceğini ifade etti.[3] Yazın sonunda ise Brooklyn Müzesi çalışanları, bazı eski çalışanların da katılımıyla müze yönetimine açık bir mektup yazdı; müzenin hiç göründüğü gibi “eşitlikçi” bir ortam olmadığını ve beyaz ırka mensup olmayan çalışanların sistemli olarak istismar edildiğini duyurdu.[4] Daha da önemlisi yönetime, beyaz olmayan küratörlerin daha sık görevlendirilmesi, koleksiyon genişletme ve işe alım süreçlerinin şeffaflık içinde yürütülmesi ve müzenin fiziksel koşullarının engelli ziyaretçiler için daha elverişli hale getirilmesi gibi taleplerden oluşan uzun bir liste sundu.[5] Öte yandan Solomon R. Guggenheim Müzesi’nin 169 çalışanı, mütevelli heyetine müzenin Black Lives Matter hareketine gösterdiği kayıtsızlık ve gizli ırkçılığı da içeren mobbing (bezdiri) sorununu gündeme getiren bir mektupla tepki gösterdi. Mektuba aylarca yanıt verilmemesi üzerine adlarını gizleyen bir grup çalışan, “Daha İyi Bir Guggenheim” adı altında bir web sitesi kurarak, burada üst yönetimin bazı üyelerini etik davranmamakla suçlayan ve onları istifaya çağıran bir bildiri yayınladı.[6] Sürecin sonunda müzenin sanat direktörü Nancy Spector, resmî basın açıklamasına göre “başka küratoryal girişimlerde bulunmak ve doktora tezini bitirmek için” görevinden istifa etti.[7]
Brooklyn Müzesi önünde göstericiler, 2018. Kaynak: Hyperallergic.
2019’da New Museum çalışanları, müzenin kuruluş idealleri arasında gösterilen eşitlik ve kültürler arası diyalog gibi kavramların müzenin çalışma ortamına da yansıması gerektiği fikrinden hareketle sendikalaşmaya karar verdi.[8] Hatta sendika, 2020’nin Ağustos ayında Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu’na (National Labor Relations Board) başvurarak bazı işten çıkarmalarla ilgili olarak müzeye suç duyurunda bulundu.[9] Philadelphia Sanat Müzesi çalışanları da önlerine çıkarılan tüm engellere karşın sendikalaşma yolunu seçenlerden. Pandemiyle bağlantılı işten çıkarmalar, zaten çok düşük ve cinsiyet eşitsizliği yaratan maaşların söz konusu olduğu sektörü derinden sarsmıştı. Tüm bunlara müze yönetiminin işyerinde bezdiri ve cinsel taciz gibi konuları ele almaktaki yetersizliği de eklenince sendikalaşma, çalışanlar arasında %89 gibi çok yüksek bir oy çoğunluğuyla kabul edildi.
ABD’de kültür-sanat sektörü çalışanları arasındaki sendikalaşma eğilimi artarak sürüyor. Art Newspaper’dan Margaret Carrigan, birbiri üstüne yaşanan bu gelişmeler ışığında tüm endüstriyi kapsayan bir sendikalaşmanın gündeme gelebileceğini belirtiyor.[10]
New Museum sendikası üyeleri. Kaynak: newmuseumunion.org.