Balıkesir Edremit'te Barbaros Meydanı'nda yer alan, Mustafa Taşkın’a ait Sarı Kız heykeli.
Sanat nefreti söz konusu olduğunda, bu nefreti tetikleyen din, kültürel ya da coğrafi koşullar ve eğitim gibi pek çok başlık devreye girmektedir. Konuyla ilgili olarak geçmişe bakıldığında ilk olarak tek tanrılı inanç biçimlerinin put niteliği taşıdığı gerekçesiyle antik yapıtlara yaptıkları saldırılar akıllara gelmektedir. Uzun ve köklü nedenlere bağlı olarak süre gelen düşmanlık günümüzde de devam etmektedir. Afganistan'daki Bamyan Budalarının dinamitlenmesi, İşit militanlarının Suriye’deki Palmira antik kentindeki anıta yaptıkları saldırılar ve Tophane'deki galeri baskınları da ortak Vandalizm’den beslenmektedir. Bununla birlikte tiyatro, sinema, bale, opera ve sanat yapıtlarını 'ahlaksız' bulan iktidarların dini motifler içeren sanat anlayışı da sanatsal çıplaklığa ve muhalifliğe karşı olan bakış açısındaki baskıyı arttırmaktadır. İnsanın bulunduğu herhangi bir ortamda ya da durumda varlığını gösteren zarar verme eğilimi, Türkiye’de de yoğun biçimde görülmektedir. Cumhuriyet’in kabulüyle başlayan ve her alanda gerçekleşen büyük değişiklikler toplumun sanat konusundaki olumsuz tutumunu da bir ölçüde değiştirmiş, ancak toplumun ideolojik, dini ve sosyal yapısı günümüze dek uzanan kültürel çatışmanın varlığını devam ettirmiştir. Bu dönemden itibaren sanat eserlerinin üretimi Türkiye’de gelişim içerisine girse de, sanat yapıtlarına gösterilen tepkiler, uygulanan sansür, şiddet olayları, bireylerin veya toplulukların saldırganlık eğilimini ve siyasi erklerin sanat üzerindeki yaptırımlarını gözler önüne sermektedir.
Tez kapsamında, Türkiye’de 2000 yılından sonra heykele uygulanan sansür ve sanatçının tutumuna değinilirken; yapılan saldırıların ve uygulanan sansürlerin sebepleri; inançlar, değerler, normlar, ideolojiler ve sosyal temsiller yoluyla açıklanabilen tutumlarla ilişkilendirilerek analiz edilmiştir. Sanata karşı söz konusu olan tutumları sorgulamak için; gündeme gelen, tartışılan konular öncelikli olarak saldırı, şiddet ve sansür kavramları; sosyolojik, psikolojik ve siyasi bağlamda incelenerek, sanat yapıtına yönelimleri üzerinde durulmuş ve sanatçının bu eylemlere karşı tutumu sorgulanmıştır.
Yazar: Batuhan Yaldızkum
Danışman: Doç. Hanife Neris Yüksel
Yer Bilgisi: Akdeniz Üniversitesi / Güzel Sanatlar Enstitüsü / Sanat ve Tasarım Anasanat Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2019
Bu teze Ulusal Tez Merkezi sayfasından ulaşıldı. Metin tezin “Giriş” bölümünden seçildi. Görseller tezden alındı. Tamamını okumak için bkz. sanat_vandalizm.pdf