/ Tezler / Sirk ve Melankoli

Cindy Sherman, Palyaçolar serisinden, 2004.

“Sirk ve melankoli” başlıklı bu rapor, sirkin ve sirkin yarattığı imajların, kendilerini içinde buldukları melankoliyi, gerek teorik gerekse uygulamalı çalışmalar açısından incelemektedir. Konu seçiminde, içinde bulunulan 21. yüzyılın çılgın imajlar dünyası göz önüne alınmış ve yaratılmış en güçlü imajlardan olan soytarıya ve palyaçoya, yine bu yüzyılı en iyi yansıtan figürler olmaları dolayısıyla çokça yer verilmiştir.

Kıyafetleri soytarının en göze çarpan özelliğidir. Kıyafet, geçmişteki vücudu kapatma, ısıtma işlevini belli ölçülerde devam ettirse de, uzun zamandan beri onu giyen kişinin toplumdaki statüsünü belirleyen bir kimlik haline gelmiştir. Sarı, kırmızı, yeşil, mavi, baklava desenli tayt giydiğinizde söylenenlerin etkisi takım elbise ile söylenenlerin etkisinden farklı olacaktır kuskusuz. Gülerek birisine küfretmek, küfretmenin etkisini hafifletecektir.

Raporun başlığını, sirk ile paylaşan “melankoli” kavramı iyice irdelendiğinde mania’ya da gönderme yaptığı görülür. Julia Kristeva, “Kara Güneş” başlıklı yazısında melankoliyi, “bir kişide bazı zamanlar veya kronik olarak, mania adı verilen taşkınlık dönemi ile çoğu zaman münavebeli olan içe kapanma ve sembolleri kavrayamama belirtileri” olarak tanımlıyor. Sanat tarihinde yer alan sirk konulu resimlere bakıldığında ortaya enteresan bir yorum çıkıyor. Sirk eğlendirmek, güldürmek için kurulmuş ama eğretilemesi kendini genellikle bir melankolinin içinde buluyor. Bunun en belirgin örneklerini Rouault’un palyaçolarında ya da Lautrec’in sirk cambazlarını işlediği resimlerinde, Picasso’nun pembe döneminde yaptığı sirk resimlerinde görebiliyoruz.

Raporun yazım süresi ile eşzamanlı gerçekleştirilen uygulamalı çalışmalarda, tuval resimlerinin yanı sıra, kâğıt üzerine desen ve akrilik boya çalışmaları, farklı malzemelerin yüzeye sokulması gibi değişik yöntemler, karmaşık sirk yapısına en uygun plastik dili bulabilmek adına denenmiştir. Başlangıç aşamasında, sirk yuvarlağının çağrışımı ile yuvarlak yüzeyli resimler yapılmaya başlanmıştır. Bu resimler ile birlikte oluşan “ayı” imgesi, sirk ayısını akla getirdiği düşüncesiyle resimlerde yer almıştır. Ayıya eşlik eden kadın imgesi sirkin zıtlıklarla beslenen varlığına bir göndermedir. Bu zıtlığı, erkek imgesini akla getiren ayıyla yakalamak hem, kadın-erkek, hem de insan-hayvan zıtlığına eşzamanlı olarak gönderme yapmaktadır.[1]

Yazar: Havva Altun

Danışman: Prof. Ferhat Özgür

Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Resim Anasanat Dalı

Türü: Yüksek Lisans

Yılı: 2007