Hieronymus Bosch, Dünyevi Zevkler Bahçesi detay, 1490-1510.
Hem gerçek hem efsanevi hayvan imgesi, sanat tarihsel süreçte en çok başvurulan imgelerdendir. Hayvansı imgelerle kurulu düşler âlemi, temellerini ilkel kültürlerden almakta ve birçok kırılma yaşayarak günümüze kadar evrilmektedir. Çok tanrılı dinler döneminde şaman inancı ve totemciliğe bağlı olarak hayvan tapımı kaynaklı hayvanlar tanrısal figürler olarak sayılmışlar. Hıristiyanlığın doğuşu ve tek tanrılı dinler dönemiyle ise, tanrı sayılan hayvan tasvirleri biçimsel özellikleri korunarak içerik anlamında kötücül unsurlara işaret eden figürlere dönüşmüşlerdir. Aydınlanma dönemine kadar bu düşsel yaratıklar sonsuz sayıda kullanılmış ve düşsel dünyanın sınırları zorlanmıştır. Canavarsı hayvanlar âlemi olarak da düşünebileceğimiz bu dünyaya teratoloji biliminin kattığı anlam boyutu da tartışılmaya değerdir.
Romantizmle beraber hayvansı dünyaya dostane bakış yeniden gündeme gelmiştir. Bu süreçte hayvanlar, masal dünyaları ve fantastik anlatıların başkarakterleri haline gelmiştir. Yirminci yüzyıl ve günümüze uzanan süreçte ise, tüm bunlar eklemlenerek büyüyen hayvansı dünyanın tasvirlerine, hayvanın kanlı canlı varlığının eserin içine dâhil edilmesi süreci de eklenmiştir. Özetle; tek tanrıcılığa geçiş, Descartes ve Kartezyen düşünce, Romantik akımın doğuşu, özellikle büyük kentler ve metropollerin insan-merkezci sistemleri, sibernetik yaşamın yıktığı sınırlar ve teknolojinin sunduğu sonsuz imkânlar gibi belli başlı kırılmalarla öteki tasavvurunda beliren hayvanla kurduğumuz ilişkinin de şekillendiği görülmektedir. Böylece tüm bu dönüşümün yarattığı endişe duygusunun izleri sanatsal yaratılara kaynak olmuştur.[1]
Yazar: İlke İlter Güven
Danışman: Prof. Mümtaz Sağlam
Yer Bilgisi: Dokuz Eylül Üniversitesi / Güzel Sanatlar Enstitüsü / Resim Anasanat Dalı
Türü: Sanatta Yeterlik
Yılı: 2014