Abdullah Biraderler, “Çubuk ve Nargile İçen Kadınlar”, 1890, Pierre de Gigord Koleksiyonu.
Bu tez çalışması ile oryantalizmin fotoğraf üzerindeki etkisinin; Doğu ve Batı’nın kesişme noktası olan İstanbul’da, fotoğrafın icadından itibaren Osmanlı İmparatorluğu döneminde gerçekleştirilen fotoğraf çalışmalarının oryantalizm perspektifinden incelenmesi amaçlanmıştır.
Oryantalist bakışla üretilen fotoğraflar incelenmeden önce, oryantalizm, oksidentalizm, öteki nosyonlarının ve oryantalizmin etkileşim içinde olduğu iktidar, ideoloji, hegemonya kavramlarının açıklamaları iki ana bölüm halinde ele alınmıştır. Çalışmanın ana konusunu oluşturan oryantalizmin fotoğraf sanatına olan etkisi incelenirken, Batı yaşantısında Doğu ilgisinin yaygınlaşma süreci, fotoğrafın icat edildiği dönemle paralel olarak gelişen gezi koşulları ele alınmış, edebiyat, mimari ve resim alanında gerçekleştirilen oryantalist örnekler çalışmanın perspektifini geniş̧ tutma adına ayrı bir bölüm halinde anlatılmıştır. Oryantalizmin fotoğrafa yansımaları ele alınırken, dönemin toplumsal koşullarını göz önünde bulundurmak adına ‘İstanbul’da Fotoğrafçılığın İlk Yılları’ mevcut kaynaklar doğrultusunda sunulmuştur. Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul’da gerçekleştirilen fotoğraf çalışmalarına yansıyan oryantalist unsurlar, biçimsel öğeler dahilinde ele alınan objeler ve kıyafetler ile anlamsal öğeler bağlamındaki ifade biçimleri ekseninde değerlendirilmiştir. Bu yaklaşımı ortaya koyabilmek için birçok yerli ve yabancı kaynaktan faydalanıldığı gibi, çalışma görsel belgeler ve fotoğraflarla zenginleştirilmiş, oryantalist üslupta fotoğraf üreten fotoğrafçı ve sanatçıların görsel örnekleriyle beraber incelenmiştir. Buna ek olarak, çalışma metninin verdiği sınırlayıcı durum sebebiyle, incelenen görsel örnekler, çalışmanın kapsamının daha net izlenmesine olanak sağlamak ve ileride bu konuda çalışmak isteyen araştırmacılara bir referans oluşturabilmek amacıyla çalışmaya eklenmiştir.
Bu tez çalışmasının amacı, fotoğrafın icat edildiği dönemde Doğu-Batı ekseninin odağında yer alan ve Batılının zihnindeki İmparatorluğun başkenti olan İstanbul’da gerçekleştirilen fotoğraf çalışmalarının farklı bir gözle yeniden incelenmesidir. Bu bağlamda, günümüz dünyasında, tarihe kazınan ve görsel belleği oluşturan fotoğraflara dikkat çekmek, “gerçek”liklerini ve hizmet ettikleri amacı sorgulamak, bilinmeyenin giderek azaldığı, keşfetmenin bir ayrıcalık haline geldiği bugünün yaşamında, her şeyden öte fotoğrafın gücünü bir kez daha fark edebilmek ve bu gücü tekrar ortaya sermek açısından önem taşımaktadır. Zaman, “farklı” olanı ötekileştirmeden, farkına vararak yaşamanın zamanıdır. Fotoğraf ise, zamanın aynasıdır.[1]
Yazar: Nazmiye Karadağ
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Bülent Ertuklu
Yer Bilgisi: Marmara Üniversitesi / Güzel Sanatlar Enstitüsü / Fotoğraf Anasanat Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2008