Saadet Adasında Özgürlüğün Sınırları

New York Üniversitesi öğretim üyesi Andrew Ross’un Birleşik Arap Emirlikleri’ne girişi “güvenlik sebebiyle” engellendi. Abu Dhabi’nin “kültür havzası” Saadiyet Adası’ndaki inşaatlarda çalışan göçmen işçilere uygulanan kötü muameleyi kıyasıya eleştiren makaleler yazan Andrew Ross, aynı zamanda Abu Dhabi’de şube açan Guggenheim ve Louvre gibi Batılı kurumlara yönelik protesto kampanyaları düzenleyen Gulf Labor’ın etkin bir üyesi. Ross, yazılarında, köleliği aratmayan bir çalışma düzeni üzerinde yükselen otoriter rejimlerle işbirliği yapan Batılı kültür kurumlarını da merceğe almaktan kaçınmıyor. Ross, yakın zamanda The Baffler’da yayınlanan bir makalesinde şöyle yazmıştı:

Şirketlerin izinden giden Batılı kültür kurumları geçtiğimiz yıllarda yabancı ülkelerde peş peşe şube açmaya giriştiler. Maksat çoğunlukla aynı – bilanço değerlerini yükseltmek. Fakat, gerekçe olarak sadece mali kaygıları göstermek yakışık almayacağından, çoğu kurum Batı-tarzı ilim anlayışını dünyaya yaymanın erdemlerinden dem vuruyor – kulağa, 19. yüzyılın medeniyet götürme misyonundan çok da farklı gelmeyen bir söylem. Söz konusu kültür kurumlarının yöneticilerine, otoriter hükümetlerle işbirliği yaptıklarını ima eden birkaç soru sormayagörün –ki en gözde yerleri Çin ve Körfez ülkeleridir– , size derhal, bu ülkelerde bulunarak onlara ‘örnek olma’ fırsatı kazandıklarını söyleyeceklerdir.[1]     

Bu kurumlar, her fırsatta insan hakları konusundaki duyarlılıklarını dile getirseler de iş bunu ispat etmeye gelince kendilerini savunmanın ötesine gidemiyorlar. Ne kendi şubelerinin inşaatında çalışan işçilerin maruz kaldığı kötü muamele hakkında sorumluluk üstleniyorlar, ne de müzelerinde eserleri sergilenecek sanatçıların, üniversitelerinde görev alacak öğretmenlerin ve öğrencilerin ifade özgürlüklerini güvence altına alabiliyorlar. Ross’un başına gelenler de bunun son örneği. Nitekim, New York Üniversitesi’nin sözcülüğünü üstlenen John Beckman konuyla ilgili yasak savma kabilinden açıklamalarda bulundu. Abu Dhabi’deki kampüslerinde şimdiye kadar akademik özgürlükle ilgili hiçbir sorun yaşamadıklarını iddia eden Beckman, Ross’un başına gelenler hakkında üniversitenin hiçbir sorumluluğu olmadığını da sözlerine eklemeyi ihmal etmedi: “İster New York Üniversitesi olsun ister bir başkası, yurtdışında faaliyet gösteren hiçbir üniversite söz konusu ülkenin vize politikaları hakkında söz sahibi değildir. Ülkeye giriş çıkışlar hakkında yegâne karar merci o ülkenin hükümetidir.”[2]

Olay üzerine konuşan Ross konuyla ilgili olarak şu açıklamayı yaptı: “Bu, Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki insan hakları ihlallerini gündeme getiren başka insanların da başına geldi – ya ülkeye girişleri engellendi ya da sınır dışı edildiler. Liste gün geçtikçe kabarıyor. Benim durumumu farklı kılan şey New York Üniversite’sinde çalışıyor olmam. Ve bağlı olduğum kurum, öğretim üyelerinin ve öğrencilerin ifade özgürlüklerinin güvence altına alındığını iddia ediyor.”[3] 

Doğrusu, hesabını vermek zorunda kalacakları tavizleri baştan göz önünde bulunduran kültür ve sanat kurumları, “özgürlük” kavramında gerekli değişiklikleri yapıyorlar. Abu Dhabi’deki New York Üniversitesi’nin yönetim kurulunda bulunan bir kişi Andrew Ross’a akademik özgürlük mefhumundan ne anlaşılıp ne anlaşılmaması gerektiğini şu sözlerle ifade etmişti: “Şunu da dikkate almakta fayda var: akademik özgürlük, ifade özgürlüğüyle aynı şey değildir. Akademik özgürlüğün sizi attığınız tweetlerin ya da Facebook’ta yazdıklarınızın olası sonuçlarından koruyacağını varsaymamalısınız.”[4] [AB]

As Professor Is Denied Entry, NYU Abu Dhabi Faces New Pressure to Evolve

N.Y.U Professor Is Barred by United Arab Emirates  

Degrees of Danger: In the United Arab Emirates