Britanya’nın en saygın oyuncularından biri olan Mark Rylance, büyük petrol şirketlerinin sanat sponsorluğuna yönelik tepkilerin ivme kazandığı bugünlerde, Royal Shakespeare Company’den (Kraliyet Shakespeare Kumpanyası; RSC) istifa edeceğini duyurdu. 30 yıldır RSC’nin oyuncu kadrosunda bulunan Rylance, BP ile tiyatro arasındaki sponsorluk anlaşmasının, petrol şirketinin, gezegenin geleceğini tehdit eden “faaliyetlerinin yıkıcılığını gizlemesine” imkân tanıdığını söyledi. Rylance sözlerine şöyle devam etti:
Bir silah tüccarıyla, tütün şirketiyle ya da şimdiki ve gelecek nesillerin hayatlarını bile isteye mahveden herhangi biriyle birlikte anılmak istemediğim gibi, BP’yle de birlikte anılmak istemiyorum. Kanımca, William Shakespeare de bunu istemezdi.
Bu hamleyle ciddi bir yara alan RCS, Rylance’ın istifa haberini almaktan üzüntü duyduklarını belirtti. Rylance’in kararı, sanatçı ve eylemcilerin, BP ve diğer küresel petrol şirketlerini protesto etmek amacıyla National Portrait Gallery’den Royal Opera House ve British Museum’a kadar çeşitli kültür kurumlarında düzenledikleri bir dizi gösterinin ardından geldi.
Culture Unstained adlı eylem grubundan Jess Worth, konuyla ilgili şunları söyledi:
BP’nin sponsorluğuna yönelik muhalefet, sanatı gölgede bırakacak derecede ön plana çıkmış durumda [...] Bir iklim krizinin ortasında, dünyanın en zararlı fosil yakıt şirketlerinden birinin reklamını yapmanın hiçbir gerekçesi olamaz.
Geçtiğimiz Şubat ayında, yüzlerce insan, BP’yle arasındaki sponsorluk ilişkisini protesto etmek amacıyla British Museum’u işgal etmişti. Bu ay, bir yargıç ve bazı önemli sanatçılardan oluşan bir grup, National Portrait Gallery’nin her yıl düzenlediği ödül töreninin arifesinde Galeri direktörüne bir mektup göndererek, petrol şirketiyle aralarındaki bağları koparmaları çağrısında bulundu. Mektubun ardından, eylemciler, korsan gösteri düzenleyerek ödül törenini kesintiye uğrattılar.
Geçtiğimiz haftalarda, farklı farklı galerilerde bu türden başka protesto gösterileri daha oldu. En son, geçtiğimiz Perşembe günü Extinction Rebellion hareketine bağlı yüzlerce insan, Petroleum Group tarafından düzenlenen bir yemeğe ev sahipliği yapma kararını protesto etmek amacıyla Natural History Museum’u işgal etti.
Dünyanın en büyük fosil yakıt şirketlerinden biri olan BP, RSC’de gençlere yönelik 5 sterlinlik indirimli bilet uygulamasına sponsor oluyor. Rylance’e göre bu sponsorluk ilişkisi, “RSC’nin, yüksek katılımlı okul grevleriyle yetişkinlere iklim krizine hemen şimdi çare üretmeleri gerektiğini söyleyen gençlere BP markasını dayatmaya devam edeceği anlamına geliyor”.
Geçtiğimiz yıl, dünyanın önde gelen bilim insanları, sel felaketleri, kuraklık, aşırı sıcaklık, kıtlık ve kitlesel yoksulluk getirmesi beklenen küresel ısınmanın önüne geçmek için insanlığın yalnızca 12 yılı kaldığını duyurdu. Bu yıl, David Attenborough, çevre krizinin medeniyetin geleceğini tehdit ettiğini söyledi.
Rylance, genç bir oyuncuyken RSC’nin kadrosunda bulunmaktan mutluluk duyduğunu, ama BP sponsorluğuna karşı uzun süredir dillendirdiği itirazların hiçbir anlamlı sonuç doğurmadığını belirtti ve ekledi:
RSC bu durumu tersine çevirip, gençlere 5 sterlinlik ucuz bir biletten çok daha fazla değer verebilir. Üç kuruş için göz kırpmadan hepimizi harcamaya hazır olan enerji tüccarlarına bağımlılığımıza karşı sergileyeceği direnişle onlara Shakespeare’in desteğini sunabilir.
BP sözcüleri, Rylance’in istifası konusunda yorum yapmayı reddetti ama sundukları mali destekle her yıl yaklaşık 10.000 gencin ucuza tiyatro izlemesini sağlamaktan gurur duyduklarını belirtti: “50 yıldan uzun süredir Britanya’da sanatı destekliyoruz; bu süre zarfında 50 milyondan fazla insan BP’nin desteğiyle gerçekleşen etkinlik ve programlara katıldı”.
Rylance, sanat dünyasındaki diğer isimlerin de pozisyonlarını gözden geçirmelerinin vaktinin geldiği görüşünde:
RSC içindeki ilerici görüşlerin elini güçlendirmek ve sahne arkadaşlarımı kendilerini ifade etmeleri konusunda yüreklendirmek için istifa ediyorum. Çocuklar gerçeğin farkında […] Bağımlılıktan kurtulmanın tek yolu, yüreğimize taş basarak harekete geçmek. Sanatsal bir müdahalenin vakti geldi.
Matthew Taylor’ın 21 Haziran 2019 tarihli Guardian yazısından kısaltılarak çevrildi. Çeviri: Ayşe Boren