Yerler kırmızı, tavan kırmızı, pencere kenarlarından ve duvarlardan kırmızı boyalar damlıyor... Sanırsınız ki buradan elinde balmumu dolu havan topuyla Anish Kapoor geçmiş. Ama işin aslı başka: Şahit olduğumuz şey Noel’in üretim süreci; burası Noel Baba’nın atölyesinin tam kalbi, Kuzey Kutbu’ndan kilometrelerce uzaktaki Çin şehri Yiwu.
“Çin’in Noel Köyü” lakabını taşıyan Yiwu şehri, tüm dünyanın Noel süslerinin %60’ını üreten 600 kadar fabrikaya ev sahipliği yapıyor. Bu fabrikaları dolduran “cinler”in çoğu günde 12 saat çalışmanın karşılığında ayda en fazla 200-300 sterlin kazanan ve Noel’in tam olarak ne olduğundan emin olmayan göçmen işçiler.
Çin’in Guizhou eyaletinden gelen 19 yaşındaki Wei babasıyla beraber bütün gün boyunca strafordan yapılma kar tanelerini önce tutkala batırıyor, sonra da kırmızı toz boyama makinesine sokuyor; ve bu işlemi günde 5000 kere yapıyor.
İşlem sırasında her ikisi de tepeden tırnağa kızıl tozla kaplanıyorlar. Wei’nin babası, bayram havasına ayak uydurmaktan ziyade saçlarını kırmızı boyadan korumak için Noel Baba şapkası takıyor. İkisi de etrafı kaplayan tozu solumamak için günde en az 10 iş maskesi eskitiyorlar.
Bir kez plastik ambalajlara girdikten sonra bu kırmızı kar tanecikleri, diğer bayram ıvır zıvırıyla beraber Yiwu pazarındaki (nam-ı diğer Çin Meta Şehri) yerlerini alıyor. Burası tam bir ucuzcular cenneti: küresel tüketime adanmış çok-katlı ve tıklım tıkış bir anıt. Bu labirentimsi komplekste sırf yapma çiçeklere ve şişme oyuncaklara ayrılmış upuzun sokaklar, dükkânlar dolusu şemsiyeler ve anoraklar, plastik kovalar ve saatler var.
Yiwu pazarı, 2005 yılında BM tarafından “dünyanın en büyük gündelik eşya toptan pazarı” ilan edilmiş. Bu devasa ölçekle başa çıkabilmek için bir nevi nâzım planı uygulamaya konmuş ve pazar beş farklı bölgeye ayrılmış. Noel’e dair ne varsa ikinci bölgede bulabilirsiniz.
Sokaklar boyunca uzanan allı pullu ağaç süsleri, her bir dükkândan yayılan Led ışıklar, boy boy çoraplar, rengârenk Noel ağaçları insana muhteşem bir bolluk hissi veriyor olabilir ama işin aslı Yiwu alışveriş merkezinin parlak günleri geride kalmış durumda. Şimdilerde Alibaba ve Made in China gibi internet devleriyle boy ölçüşmekte zorluk çekiyor. Alibaba alışveriş sitesi, müşterilerine her biri bir tık uzaklığında olan 1 milyon 400 bin çeşit Noel süsü arasından seçme şansı sunuyor. Buna mukabil, Yiwu alışveriş merkezinde topu topu 400.000 ürün var.
Ekonomik kriz sırasında tüm dünya en ucuz ıvır zıvıra rağbet ettiği için Yiwu pazarı iyi iş yaptı. Fakat, bu sene uluslararası satışlar iyi gitmiyor. Yine de, Yiwu Noel Ürünleri Endüstrisi Derneği’nin başkan yardımcısı Cai Qingliang’ın dediğine bakılırsa, ulusal pazar canlanıyor. The Economist’e göre, çoğu Çinli için Noel Baba artık İsa’dan daha tanıdık bir figür.
Satıcılar, ömür boyu Noel zamanına mahkûm olmaktan memnun gözüküyorlar. Pazarda bir stant işleten Cheng Yaping “Bütün gün burada oturup bu güzelim süslere bakmak insanın içini açıyor” diyor. Ne var ki, üretim bandının öteki ucunda, kırmızıya batmış atölyelerde gün boyu harıl harıl çalışıp 99 penilik kar taneleri üretenler aynı duyguyu paylaşmıyor olabilirler. [AB]
Kaynak:
Santa’s real workshop: the town in China that makes the world’s Christmas decorations