Taşkent’teki Özbekistan Devlet Sanat Müzesi’nin baş küratörü Mirfayz Usmonov ve iki görevlinin 15 yıl boyunca Müze’deki sanat eserlerini kopyalarıyla değiştirdikleri ve orijinalleri sattıkları ortaya çıktı. Usmonov dokuz yıl hapis cezası aldı, diğer iki görevli ise sekizer yıla mahkûm oldu.
Müzecilerin çaldıkları eserleri 100 ila 800 dolara, 1999’dan bu yana peyderpey elden çıkardıkları ortaya çıktı. 20. yüzyılda Özbekistan’da yaşayan Rus ve Sovyet avangard sanatçıların ve aralarında bir İtalyan Rönesans ressamı ve heykeltıraşının da bulunduğu 25 Avrupalı sanatçının eserlerini alanların kimler olduğu ise bilinmiyor.
Bu, Müze’de son yıllardaki ilk hırsızlık olayı değil. İddialara göre, daha önce de Müze’ye ait bazı sanat eserleri Özbekistan’ın despot devlet başkanı İslam Kerimov’un kızı Gülnara Kerimova’nın Cenevre’deki villasında bulunmuştu. Ülkesinin Birleşmiş Milletler temsilcisi ve İspanya elçisi olan Kerimova, aynı zamanda siyaset bilimi profesörü; Özbekistan Kültür ve Sanat Vakfı kurucusu ve yöneticisi; moda tasarımcısı ve şarkıcı. Bundan bir yıl önce Kerimova’nın Cenevre’deki evine gizlice giren sürgündeki muhalif bir Özbek, Safar Bekzhan, çeşitli Özbek müzelerinden buraya getirilmiş, ülkenin usta ressamlarına ait 60 eserle karşılaşmıştı. Bekhzan’ın amacı Özbek yönetiminin yolsuzluklarını teşhir etmekti. Anlaşıldığı kadarıyla, resimler yurtdışındaki sergilere katılma bahanesiyle, Kerimova’nın vakfı aracılığıyla müze koleksiyonlarından çıkarılmıştı. Bazıları başyapıt değerindeki tabloların arasında Özbekistan Devlet Sanat Müzesi’ne ait olanlar da vardı, mesela Lev Renik’in Nar isimli tablosu. Devlet Müzesi’nin 1990’de ressamdan satın aldığı tablonun nasıl olup da Cenevre’deki özel bir konutta bulunduğu kuşku uyandırdı. Bir açıklama için aranan Müze müdürü bulunamadı. Bunun üzerine, Müze’nin konservatörü Nar’ın yerli yerinde durup durmadığını bilmediğini ama belki de Renik’in birden çok Nar tablosu yaptığını öne sürdü: “Lev Renik öleli çok oldu; kim bilir ünlü Nar’ın kaç kopyasını yapmıştı. Cenevre’deki onlardan biri olmalı”.
Safar Bekhzan, Lev Renik’in Nar isimli tablosuyla Gülnara Kerimova’nın Cenevre’deki evinde.
Özbekistan Devlet Sanat Müzesi, kendi koleksiyonundaki sahte eserlerin yanı sıra, orijinalliği kuşku götüren başka sahte eserler de sergilediği için geçmiş yıllarda eleştirilmişti. Hatta Veronese’nin bir eseri olarak sergilenen ve kaynağı belli olmayan bir tablo için 2012’de İtalyan Büyükelçiliği tarafından uyarılmıştı. Oysa müze tabloyu Batı sanatının unutulmuş bir başyapıtı olarak sunmuştu.
Özbekistan Devlet Sanat Müzesi
Özbekistan’ın bu en eski müzesi, Prens Nikolay Konstantinoviç’in Taşkent sarayındaki koleksiyonunun 1918’de millileştirilmesiyle oluşturulmuştu. 1920’lerde ise, Hermitage dahil, Sovyetler Birliği’ndeki başka müzelerden ve özel koleksiyonlardan getirilen eserlerle birikimini zenginleştirmişti. (NAA)
http://www.theguardian.com/world/2014/dec/12/uzbek-museum-sold-artworks-replaced-copies
http://hyperallergic.com/168595/uzbekistan-museum-director-sold-artworks-and-replaced-them-with-fakes/
http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/uzbekistan/10552320/Uzbekistan-dissents-break-into-first-daughters-house-to-reclaim-artefacts.html