Sanatçı Domenic Esposito’nun, Purdue Pharma adlı ilaç şirketinin önüne yerleştirdiği, eroin çekerken kullanılanlara benzer dev kaşık heykeli, 22 Haziran 2018. Kaynak: Uyuşturucu ve Sanat
ABD’nin en zenginleri arasında yer alan, sanat ve akademi dünyasının önde gelen kurumlarına yaptıkları cömert bağışlarla tanınan Sackler ailesi,[1] sahibi oldukları Purdue Pharma şirketinin ürettiği OxyContin adlı ağrı kesicinin sebep olduğu uyuşturucu bağımlılığı ve ölümlerle gündeme gelmiş; sanatçıların başını çektiği protestolar sonucu Sackler’lar pek çok kültür kurumundan kovulmuştu.[2] Sackler ailesi ve Purdue Pharma hakkında bu konuyla ilgili açılan dava sonuçlandı.
Purdue Pharma şirketinin piyasaya sürdüğü OxyContin’in, ABD’de 500 bin kişinin ölümüne neden olduğu ve milyonlarca kişiyi uyuşturucu bağımlısı haline getirdiği anlaşılmıştı. 1995’ten beri piyasada olan ilacın etkileri konusunda sonuçlanmış pek çok dava olmasına rağmen, tazminat ödenerek üstü kapanan vakalar; doktorlara ödenen paralar; akademisyenlere verilen burslar; tıp dergilerine verilen milyonluk reklamlar derken, ilacın satış rakamları düşmek şöyle dursun, yükselmeye devam etmişti.
İlacın kurbanlarından Nan Goldin başta olmak üzere sanatçılar kültür-sanat kurumlarının Sackler ailesiyle sponsorluk ilişkilerine son vermeleri için yoğun bir mücadele yürüttüler.[3] Nan Goldin, geçirdiği bir sakatlık üzerine kendisine yazılan OxyContin yüzünden opioid bağımlısı olduktan sonra kurduğu P.A.I.N. (Prescription Addiction Intervention Now) grubuyla bu mücadelenin başını çekiyordu. Bu uzun mücadelenin sonucunda Sackler ailesinin ve ilaç şirketinin suçları medyada ilgi gördü ve isimleri nihayet kültür-sanat kurumlarından silindi.
Mart 2021 itibariyle Purdue firması iflasını ve Sackler ailesiyle bağlarını kopardığını duyurdu. En son, New York’ta iflas davalarına bakan bir mahkeme, Purdue Pharma’nın lağvedilmesine ve sahipleri Sackler ailesinin, bağımlılığı önleme programlarında kullanılmak üzere kişisel servetlerinden 4,5 milyar dolar ödemesine karar verdi. Artforum’un haberine göre,[4] mahkemenin onayladığı anlaşma uyarınca Sackler ailesi üyeleri bundan sonra OxyContin’le ilgili açılacak davalardan korunacaklar; bu normalde şahıslara değil iflas bildiren şirketlere tanınan bir koruma olduğundan, mahkemenin kararı eleştiriliyor. OxyContin’in, yan etkileri bilinmesine rağmen agresif biçimde pazarlanması sürecinde aile üyelerinin işlediği suçlar da yanlarına kalmış oluyor. Artforum dergisi ayrıca, Sackler ailesinin bugüne kadar ne opioid krizi konusunda sorumluluk aldığına, ne de davacı taraflardan herhangi bir şekilde özür dilediğine dikkat çekiyor.
Sanatçı Nan Goldin, mahkemenin kararıyla ilgili olarak şöyle diyor: “Bu davanın seyri, ülkemizdeki yozlaşma açısından sıkı bir ders teşkil ediyor: Milyarderler için biz geri kalanlardan farklı bir adalet sisteminin geçerli olduğunu, işledikleri suçların bedelini ödemediklerini bir kez daha gördük. Bizim için önemli olansa, Sackler adını müzelerden silmiş olmamız. Onca önemsedikleri itibarlarını yerle bir ettik.” [EG]