Banksy’nin Brexit mürali, Dover
Brexit’in alabileceği biçimler sanat eseri sahiplerini rahatlatacak cinsten değil. Kaygılarının nedeni ise eserlerin sınırlar arası geçişlerinde kesilecek vergilerin yüksekliği.
Britanya’da büyük bir hareketlilik mevcut. Birleşik Krallığın Avrupa Birliği’nden çıkışı yaklaştıkça binlerce sanat eseri Ada’yı terk ediyor. Büyük eser sahipleri böylece kendilerinden kesilmesi muhtemel olan son derece yüksek vergilerden kaçmayı umuyor. Bu garip hareketliliğe, kıtadan Ada’ya –bir nebze daha az miktarda– sanat eserinin de aynı nedenlerle gelişi eşlik ediyor. Profesyoneller ve hatta müzeler, ülkesine göre %5 ila 10 arasında bir ithalat vergisi bekliyor. Gümrük denetimlerinin yeniden tesis edilmesinin de eser nakliyat sürelerini ciddi biçimde uzatması tehlikesi söz konusu.
İngiliz The Art Newspaper dergisine göre, Mayıs ortasında açılan Venedik Çağdaş Sanat Bienali İrlandalılar ile Britanyalıları strese sokmuş durumda. Hızlı ve sert bir Brexit ihtimaline karşı Bienal’deki ülke pavyonlarının düzenleyicileri sergide yer alacak eserleri olabildiğince erken gönderiyor. İrlanda pavyonundan sorumlu Mary Cremin bu kararı şöyle açıklıyor: “Neyle karşılaşacağımızı tam bilmiyoruz, yani sert veya yumuşak bir Brexit mi olacak, yoksa bütün bunlar ertelenecek mi... Dolayısıyla Mayıs 2018’de nakliyat meselesini gündeme getirdik çünkü eserlerin gümrükte durdurulması riskini göze alamayız.” İrlandalılar tarafından sergilenecek eserlerin bir kısmı Kuzey İrlanda’dan, Derry’den geliyor. Londra’da yaşayan, ülkesi İrlanda’nın Bienal’deki temsilcisi Eva Rothschild, eserlerini bir an evvel bitirip 20 Mart’ta İtalya’ya gönderebilmek için –Brexit’in başlangıç tarihi 29 Mart olduğundan– yeni bir çalışma ritmi benimsemek durumunda kaldı. Dolayısıyla eserler Venedik’e serginin açılışından 50 gün önce, enstalasyona başlanabilecek tarihten 11 gün önce ulaştı.
Sanat piyasası açısından da durum gergin. İki yıldan beri kısmen İngiltere’ye yerleşmiş olan galerici Thaddaeus Ropac şöyle anlatıyor: “Nakliyatçılar olanaklarının ötesinde iş almış durumda, eserlerini ülkeden çıkarmak için erken davranmamış olan koleksiyoncularsa panik içinde.” Ne acilen ülke dışına çıkarılan bu eserlerin toplam değerini ölçmek mümkün, ne de bu taşıma işlemleri Brexit’ten sonra gerçekleşseydi AB devletlerinin elde edeceği vergi gelirini. Ropac erken davrananlardan. Daha Ocak ayında en pahalı eserlerini, en yüksek vergi kesilecek olanlarını Londra’dan çıkarmak için bir kamyon ayırtmış.
Muhtemel vergileri ödemek istemeyen meslektaşlarından biri, Tornabuoni galerisinden Michele Casamonti de bir sergiyi birkaç hafta erken bitirmeye karar vererek Italya’ya Lucio Fontana ve Alberto Burri’nin eserlerini göndermiş. Casamonti motivasyonunu gizlemiyor: “İthalat vergileri ödeme riski fazla büyük”. Sahip olduğu eserlerin değeri 70 milyon avro olduğundan, sert bir Brexit’le İtalyan devletine 7 milyon avro ödemek durumunda kalacaktı. Yine Londra’da galeri sahibi olan Kate MacGarry de benzer bir hareketlilik içinde. Ekim 2019’da yurt dışında düzenlenecek bir sergi için eserlerini ta Ocak ayında göndermiş!
Müzeler de telaş içinde. Evening Standart gazetesi Ekim 2018’de Londra’daki Victoria and Albert Museum’un eser ithalatı için yılda 25 milyon sterlin harcama yapma riskiyle karşı karşıya olduğunu bildirdi. Bu ihtimal karşısında, neredeyse %90 oranında yabancı eser sergileyen müze uyum sağlamak ve yerli eserlere yönelmek durumunda kalacak.
Kaynak: Le Brexit à l’origine d’une grande migration d’oeuvres pour éviter les taxes