Geçtiğimiz günlerde ABD’de gençlere yönelik tasarımlarıyla tanınan iki marka arasında “telif hakları ihlali” gerekçesiyle bir hukuk savaşı başladı. Hiphop ve punk gibi karşı-kültür stilleriyle öne çıkan Supreme markasının sahibi James Jebbia, yine alternatif tasarımlarıyla meşhur olan Married to the MOB adlı markanın kurucusu ve tasarımcısı Leah McSweeney’ye, kendilerine ait logoyu tasarımlarında kullandığı için 10 milyon dolar tazminat talebiyle dava açtı.
New York merkezli Supreme, kaykay tasarımlarıyla ünlü. Çağdaş sanat alanının yıldızlarıyla da sık sık işbirliği yapıyor: Damien Hirst, Takashi Murakami, Jeff Koons gibi şöhretlerin desenleri Supreme marka kaykayları süslüyor. Hatta Damien Hirst imzalı kaykaylar, geçtiğimiz yıla kadar sanatçıyı temsil eden Gagosian Gallery’de de satışa sunuluyordu.[1]
Damien Hirst, üzerinde Supreme marka tişörtüyle, burgu resimleriyle kaplanmış Supreme kaykaylarını pazarlıyor.
Yine New York merkezli Married to the MOB ise, karşı-kültür sembollerinin ve stillerinin moda ve tasarım markaları tarafından yoğun olarak kullanıldığı ve bu yüzden “alternatif” bir yanlarının da kalmadığı günümüzde, feminist bir retorikle kendini ve müşteri kitlesini ayırt edilir kılmaya çalışıyor. Markanın kurucusu Leah McSweeney, karşı-kültür tasarımlarının özellikle erkeklere hitap ettiğini ve kadın düşmanı bir üsluba sahip olduğunu düşündüğü için markasını sadece kadın giyimiyle sınırlı tuttuğu iddiasında. “Alternatifin alternatifi” olma yönündeki bu pazarlama stratejisine uygun olarak, tasarımlarında daha ziyade graffiti sanatçılarıyla işbirliği yapıyor.[2]
Supreme ile MOB arasındaki anlaşmazlığa sebep olan tasarım ise, MOB’un Supreme logosundaki font stilinin aynısını kullanarak ürettiği “Supreme Bitch” (“en büyük kaltak” diye çevrilebilir) yazılı tişörtleri. Leah McSweeney, 2004’ten beri ürettikleri ve nedense şimdi dava konusu olan tasarımlarda, amacının “Supreme tasarımlarındaki ve onları giyen oğlan çocuklarındaki kadın düşmanlığıyla dalga geçmek” olduğunu söylüyor.[3]
İki marka arasındaki “telif hakları” savaşının ilginç yanı ise, Supreme’in logosunda kullandığı stilin, sanatçı Barbara Kruger’in tüketim kültürünü ve cinsiyetçiliği eleştirmek için reklamcılık dilini temellük ederek ürettiği eserlerindeki yazı karakterlerinden devşirilmiş olması; yani kimin kimden neyi çaldığı şaibeli... Kruger’e markalar arasındaki bu savaş hakkındaki fikri sorulduğunda şöyle cevap veriyor:
“Espri anlayışı kıt soytarılar birbirine girmiş. Benim eserlerim tam da bu komediyi konu alıyor. Bekliyorum, hepsi birleşip ‘telif hakkı ihlali’ gerekçesiyle bana dava açsınlar.”[4] [EG]
