Küratörler, Roma İmparatorluğu devrinde, kendi işlerini idare edemeyecek durumdaki insanlara –reşit olmayanlara, akıl hastalarına, savurganlara– vekil tayin edilen devlet memurlarıydı. Görevleri onları dünyadan ve aslında daha çok kendilerinden korumaktı. Aradan geçen bin yılda küratörlük mesleğinin tanımı kökten bir değişime uğradı: Artık sanat sergisi yapan insanlara küratör diyoruz. Ama Vesna Madžoski’nin Küratörlük’te gösterdiği gibi, aslında bu kadim mesleğin özü hiç değişmedi. Küratörlük, tıpkı Roma devrinde olduğu gibi bugün de hâlâ bir “koruma” ve “kapatma” işi.
Madžoski, koruma ve kapatma arasındaki bu karmaşık ilişkinin izini üç vakada sürüyor. Almanya’nın Kassel şehrinde beş yılda bir düzenlenen çağdaş sanat sergisi documenta, her edisyonu dünyanın başka bir yerinde gerçekleştirilen Avrupa çağdaş sanat bienali Manifesta ve şaşırtıcı bir şekilde, bir film: James Cameron’ın görkemli üç boyutlu gösterisi Avatar. Madžoski üç vakada da “koruma” söylemlerinin ustaca gizlediği “kapatma” pratiklerini açığa çıkarıyor: şiddet, dışlama, sınırlama, bastırma, ayrımcılık, sansür, ötekileştirme.
Madžoski, Küratörlük’te sanat tarihi, felsefe ve antropolojinin yardımıyla Walter Benjamin’in ünlü iddiasının güçlü bir sağlamasını yapıyor ve her kültür ürününün aynı zamanda bir barbarlık belgesi olduğunu bir daha gösteriyor.
Vesna Madžoski, Amsterdam’da yaşayan bağımsız bir yazar ve araştırmacı.
ku.edu.tr
İÇİNDEKİLER
Giriş
I. KÜRATÖRÜN İCADI
1 İtfaiyeciler ve Sanat Üzerine
2 De Cvratoribvs / Küratörler: Antik Roma Döneminden Modern Zamanlara
3 Küratör – İşlev
4 Küratörlük – Yöntem
II. DOCUMENTA’YI KÜRATE ETMEK: MODERNİZM GÖSTERİSİ
1 Hafıza ve Gösteri
2 Rastlantısal İmgeler
3 Kaymayı Filme Çekmek: Jef Cornelis’in documenta Belgeselleri
documenta 4
documenta 5
4 Fotoğraflara Tekrar Bakalım: Punctum Nerede?
5 Gölgesi Olmayan Kadın
6 Kaymaya Tekrar Bakalım: documenta 5’te Nesil Değişimi
7 documenta 12: Modernizmin Fotoğraf Albümü
III MANIFESTA’YI KÜRATE ETMEK: SİLME GÖSTERİSİ
1 Hiç Gerçekleşmeyen Avrupa Çağdaş Sanat Bienali
2 Manifesta Arşivinde İşlenen Suçlar
3 Silinen Özneler
4 Vazgeçilen Nesneler
5 Revize Edilen Manifesta Demokrasisi
6 Avrupa’nın Olumsuzlama Mantığı
IV ÖTEKİLİĞİ KÜRATE ETMEK: AVATAR ANTROPOLOJİSİ
1 Navy’den Na’vi’ye
2 Öteki Beden(de)
3 Mavi Ekrandan Mavi Deriye ve Tersi
4 Baştan Çıkarıcı Kedi İnsanlar
5 Kafeste Antropoloji
Sonsöz: Kelebekleri Serbest Bırakmak