Frederick Kiesler, Art of this Century
Bu tez, mimarlığın konusu olan mekânı; ‘mekân’, ‘nesne’, ‘gözlemci-özne’ ve ‘zaman’ kavramlarının etkileşimi içerisinde değerlendirmekte, estetik ve kavramsal iletinin bir aracı olarak ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın amacı, sanatın bu etkileşimlerle yarattığı ‘deneyimlenen mekânları’ ve bu mekânların sunduğu farklı ‘mekânsal deneyimleri’ incelemektir.
Endüstrileşme ve seri üretim teknikleri, ‘gözlemci ve ‘sanat eseri’ arasındaki ilişkide dönüşümün önemli etkenleri olmuştur. Çalışmada, bu dönüşümün sanat ortamındaki yansımalarına yer verilmiştir. Kişinin ‘algısal deneyimini’ konu alan, ‘deneyimlenen mekânlar’ üreten, ‘mekân, nesne ve gözlemci özne ve zaman’ birlikteliği ile yalnızca ‘seyredilen’ değil, aynı zamanda ‘deneyimlenen sanat’ ortaya koyan ‘yerleştirme çalışmaları’ ele alınmıştır.
‘Deneyimsellik’ ve ‘algısallık’ kavramları eşleştirilirken, Rudolf Arnheim ve Christian Norberg-Schulz’un mekân üzerindeki tanımları incelenmiştir. Bunların sonucu olarak, ‘mekân, nesne, gözlemci-özne ve zaman’ kavramlarının ürünü olan ‘deneyimlenen mekânlar’ üreten ‘yerleştirme’ çalışmaları örneklenmiştir.
Bu çalışmaların; yapı mekânında, kentsel mekânda ve doğal çevrede sundukları farklı mekânsal deneyimler örneklenmiştir. Ayrıca çalışmada, ikisi de mimar olan sanatçılar Frederick Kiesler ve Gordon Matta Clark’ın çalışmalarında ‘mekân, nesne (sanat eseri), gözlemci-özne ve zaman’ kavramları örneklerle detaylı olarak incelenmiştir.
Sonuç olarak, yerleştirme çalışmaları, mimarlığın temeli olan ‘mekân’ı sağlamlık ve kullanımın gereklerinden; ekonomik kısıtlardan, sosyal sorumluluklardan, ideolojik yönelimlerden özgür olarak tasarlamakta; yalnızca ‘estetik’ (görsel) ve kavramsal amaçlarla ‘mekân’ yaratan çalışmalar ortaya koymaktadır. Sonuçta bu çalışmalar, farklı mekânsal deneyimler sunabilme imkânları yaratmaktadır.[1]
Yazar: Burcu Ayözcan Atalar
Danışman: Prof. Dr. Tayyibe Nur Çağlar
Yer Bilgisi: Gazi Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2006
[1] Bu metin, tezin Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde yayınlanan özetinden alınmıştır.