Bu tez çalışması, “bugün içinde bulunduğumuz toplumsal politik koşullarda ve bu koşulların belirli bir etkisiyle oluşan, aynı zamanda mevcut koşulları da etkileyen felsefi düşünce içerisinde neye yönelik, nasıl bir eleştiride bulunabiliriz ki, bu eleştiri değiştirici ve dönüştürücü bir etki yaratabilsin?” sorusundan neşet etmiştir. Her geçen gün, içinde bulunduğumuz koşulların bu sorunun hem yanıtının zorunluluğunu ortaya koyması hem de bu sorunun yanıtında henüz büyük bir suskunluğu barındırması beni bu soruya olanaklı bir yanıt vermiş olan Immanuel Kant felsefesini incelemeye teşvik etti. Kuşkusuz felsefi düşünce içerisinde eleştiri denilince akla gelen ilk isim Kant’tır. Öyle ki, Kant felsefesi, eleştirel felsefe olarak da anılmakta; felsefi bir eleştirinin ve belli bakımlardan toplumsal ve politik bir eleştirinin ne olduğunu ve nasıl olması gerektiğinin olanaklı bir yanıtını ortaya koymaktadır. Kant felsefesi içerisinde bu yanıtın neden, nasıl ve ne amaçla ortaya konulduğu sorgulanmaya başlandığı anda diyalektik kavramıyla karşılaşılacak, Kant düşüncesi içerisinde diyalektiğin konumunun irdelenmesinin zorunluluğu da ortaya çıkacaktır. Tüm bu söylenenlerden hareketle bu tez çalışması Immanuel Kant felsefesi içerisinde eleştiri ve diyalektik kavramlarına odaklanacak ve Kant düşüncesi içerisinde eleştirinin neliğini ortaya koymaya çabalayacaktır. Bu çaba, bu çalışmanın neşet ettiği sorunun yanıtındaki suskunluğa Kant düşüncesinden hareketle bir ses vermeyi umut etmektedir.
Bu araştırma spesifik olarak Immanuel Kant düşüncesinde eleştiri ve diyalektik kavramlarının işlevlerini ortaya koymakta, Kant’ın kendi yaşadığı çağda nasıl bir felsefi eleştiri ve toplumsal eleştiri anlayışı ortaya koyduğunu incelemeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çalışma ilkin genel hatlarıyla Kant’ın eleştiri öncesi dönemini konu alarak başlar ve eleştirel döneme geçişin ipuçlarını sunar. Devamında Kant’ın eleştirel dönemini konu alır ve üç Kritik’in eleştiri ve diyalektik kavramları çerçevesinde incelenmesini felsefi eleştirinin nasıl yapıldığını ortaya çıkarır. Bir sonraki aşamada Kant’ın hukuk ve politika üzerine düşüncelerinin, eleştiri kavramı merkezinde, itaat ve direniş kavramlarıyla birlikte bir analizini ortaya koyar. Bu araştırma Kant’ın felsefi eleştirisinin diyalektik kavramı çerçevesinde nasıl şekillendiğinin ve felsefi eleştiriden hareketle şekillenen toplumsal eleştirinin açmazlarıyla sonuçlanır.
Yazar: Nefise Barak
Danışman: Doç. Dr. Kurtul Gülenç
Yer Bilgisi: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Felsefe Anabilim Dalı
Türü: Yüksek Lisans
Yılı: 2017
Bu teze Ulusal Tez Merkezi sayfasından ulaşıldı. Yukardaki metin tezin Önsöz ve Özet bölümlerinden derlendi. Görsel sonradan eklendi. Tamamını okumak için bkz. kant_eleştiri.pdf