Tom Amca’nın Kulübesi’ni İngilizce aslından okuyacağım. Kitaba karşı önyargılı olduğumu itiraf etmeliyim. Salt edebi değer böylesine büyük bir başarı getirmez. Fakat, yazar, belirli bir dramatizasyon kabiliyetini ve avamın dilini konuşma becerisini, zamane tutkularını, çağın kaygılarını sömürme hüneriyle harmanladığı takdirde epey yol alabilir... Tacitus yaşasaydı M. Thiers’den daha az satardı. Burjuvazinin (ki günümüzde “halk” da dahil olmak üzere tüm insanlık bu sınıfa aittir) klasiklere karşı tutumu, dine karşı tutumuyla aynıdır: var olduklarını bilir; var olmasalardı çok üzülürdü; tam olarak kestirmediği bir işe yaradıklarını sezer ama onlardan hiçbir şekilde istifade etmez ve onları çok sıkıcı bulur. [22 Kasım 1852, Louise Colet’e mektubundan]
[...] Kitabımda beni endişelendiren şey eğlence unsuru. Kitap bu açıdan zayıf, yeteri kadar hareket yok. Fakat, ben fikirlerin bizzat hareket olduğuna inanıyorum. Okuyucunun ilgisini fikirlerle canlı tutmak daha zor; ama bu üslupla çözülebilecek bir sorun. Elli sayfa boyunca tek bir olay olmuyor. Burjuva hayatının ve bir türlü fiiliyata geçemeyen bir aşkın kesintisiz bir tasviri var bu sayfalarda... Üstüne üstlük, ürkek ve derin olmakla beraber ruhsal gelgitlerden tamamen azade bir aşk, dolayısıyla tasvir etmesi iyice zor. İlk kısımda da buna benzer bir aşk var: kocası da âşığı da kadını aşağı yukarı aynı şekilde seviyor. İki tür vasatlık aynı sosyal çevrede buluşuyor; ve ikisi arasındaki farkı ortaya koymam gerekiyor. Eğer bunu yapmayı başarabilirsem müthiş olacak. Kontrast barındırmayan bir tekrenk resim gibi olacak... ama bu kolay değil. Bu incelikler okuyucuyu bıkıp usandıracak, harekete susatacak diye korkuyorum. Ama insan kendi tasarısına sadık kalmalı. Sırf âdet yerini bulsun diye araya hareket sıkıştırırsam her şeyi mahvetmiş olurum. Herkes kendi üslubunca şarkı söylemeli: ve benimki hiçbir zaman dramatik ya da çekici olmayacak. [...] [15 Ocak 1853, Louise Colet’e mektubundan]
Kaynak: The Selected Letters of Gustav Flaubert, çev. ve der. Francis Steegmuller (Farrar, Straus and Young: New York, 1953).