Mimar Oscar Niemeyer’in Çağdaş Sanat Müzesi, Rio de Janeiro
Brezilya Hükümeti, kültürü destekleme konusunda yeni bir politikaya imza atıyor: Bundan böyle çalışanlara, sadece kültür-sanat harcamalarına ayrılmak üzere 50 real (25 dolar) ek ücret verilecek.[1] Ek ücretin yüzde doksanı işveren tarafından, geri kalanı ise, istediği takdirde çalışanın maaşından karşılanacak. İşverenler ek ücret ödemeleri için vergi indiriminden yararlanacaklar. Ek ücret hakkından, asgari ücretin beş katına kadar maaş alan çalışanlar yararlanabilecek. (Brezilya’da asgari ücret 2012 yılı itibariyle 622 real’di, yani ek ücret asgari ücretin yüzde onundan fazlasına tekabül ediyor.[2] Aynı oranı Türkiye için düşünürsek, aşağı yukarı 100 TL.) Ek ücret ödemeleri, özel bir elektronik karta yatırılacak ve sadece kültür-sanat faaliyetlerine (müze/sergi ziyareti, sinema, konser, kitap, DVD alımı vs.) harcanabilecek.
Kültür Bakanı Marta Suplicy, bu uygulamayla “dar gelirlilerin kültüre erişimini” sağlamayı amaçladıklarını söylüyor. Öte yandan, bu sayede kültür alanına 3,5 milyar dolar fon sağlanması da öngörülüyor. Britanyalı yazar Hari Kunzru ise, öngörülen 3,5 milyar dolarlık desteğin, Britanya Sanat Konseyi’nin yıllık bütçesinin 7 katı olduğuna dikkat çekiyor.[3]
İlk bakışta, işçileri zorunlu kültür harcamaları yapmaya teşvik etme amacı taşıyor gibi görünse de, bu programın daha incelikli bir boyutu da var: Neo-liberal kültür politikalarından alışkın olduğumuz, kültürün ağırlıklı olarak özel işletmeler tarafından finanse edilmesi olgusu burada da geçerli olacak, fakat önemli bir farkla: Bu kez para, kıyısına köşesine iliştirilmiş şirket logoları ve sponsor listeleriyle, yapılan yardımı misliyle geri ödeyen bir kültür kurumuna değil, doğrudan işçinin cebine gidecek; ve kültüre fiilen “sponsor” olan işletmeler, yine vergi indiriminden yararlansalar da, buna ilaveten bir “toplumsal sorumluluk” ve “hayırseverlik” halesi kuşanamayacaklar. Çalışanların, aldıkları ek ücreti kültürün hangi alanlarında harcamayı seçtikleri, ilerde çağdaş kültür-sanat sosyolojisine katkıda bulunacak veriler de sağlayabilir. [EG]